Οι τελικές ρυθμίσεις για τα επαγγελματικά ταμεία – Ολες οι αλλαγές στη φορολόγηση των παροχών τους

Αλλάζει άρδην το τοπίο στον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης με τη θέσπιση νέων κανόνων στη λειτουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης που περιλαμβάνονται στο υπό κατάθεση ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Σχεδόν 100 από τα 175 άρθρα του νομοσχεδίου, το περιεχόμενο των οποίων έχει στη διάθεσή του το Capital.gr, αφορούν στη λειτουργία των νέου τύπου Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Δύο είναι τα κεντρικά σημεία των νέων διατάξεων:

1. Οτι θα μπορούν να ιδρύονται ΤΕΑ από πολλούς εργοδότες και επιχειρήσεις ομοειδών ή και διαφορετικών κλάδων, εφόσον υπάρχει συμφωνία τόσο από μέρους των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων. Για τη σύστασή τους, αρκούν οι υπογραφές 20 ιδρυτικών μελών και οι υπεύθυνες δηλώσεις συμμετοχής 80 υποψηφίων μελών, δηλαδή 100 άτομα μπορούν να ιδρύσουν ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης. 

2. Οτι εξομοιώνονται φορολογικά με τις παροχές της ιδιωτικής ασφάλισης (τρίτος πυλώνας), καθώς για πρώτη φορά θεσπίζονται κλίμακες παρακράτησης φόρου από τις συνταξιοδοτικές παροχές των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Η φορολόγηση των παροχών ισχύει και για τα 29 υφιστάμενα ΤΕΑ που λειτουργούν ήδη στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, και απαριθμούν συνολικά 64.000 ασφαλισμένους.

Κλιμακωτή φορολόγηση 2,5% ως 20%

Οι συνταξιοδοτικές παροχές των ΤΕΑ καταβάλλονται εφάπαξ ή σε μηνιαία βάση ή με συνδυασμό εφάπαξ και σύνταξης.

Όταν οι παροχές καταβάλλονται εφάπαξ, θα φορολογούνται με συντελεστή 5% ως 20%. Όταν καταβάλλονται ως μηνιαία σύνταξη θα έχουν φόρο 2,5% ως 15%.

Οι συντελεστές φορολόγησης ισχύουν και για τα ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια που έχουν οι εργαζόμενοι εταιρειών σε προγράμματα ιδιωτικών ασφαλιστικών επιχειρήσεων.

Οι συντελεστές φορολόγησης των παροχών των ΤΕΑ και των ομαδικών ασφαλιστήριων συνταξιοδοτικών συμβολαίων (του άρθρου 15 παρ. 4 του ν. 4172/2013) ανάλογα με τα έτη εισφορών, διαμορφώνονται ως εξής: 

* Για συνταξιοδοτικές παροχές που αντιστοιχούν σε έως 5 έτη ασφάλισης, επιβάλλεται φορολογική κράτηση 10% εφόσον καταβάλλονται περιοδικά και 20% εφόσον καταβάλλονται εφάπαξ. Για τα πρόσωπα που ασφαλίστηκαν μετά τα 55 έτη, οι συντελεστές προσαυξάνονται κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες για κάθε έτος που υπολείπεται των πέντε ετών ασφάλισης.

* Για παροχές που αντιστοιχούν σε 6 έως 15 έτη ασφάλισης, ο φόρος είναι 7,5% και 15% αντίστοιχα. 

* Για παροχές που αντιστοιχούν σε 16 έως 25 έτη ασφάλισης, ο φόρος είναι 5% και 10% αντίστοιχα.

* Για παροχές που αντιστοιχούν σε 26 και περισσότερα έτη ασφάλισης, ο φόρος είναι 2,5% εφόσον καταβάλλονται περιοδικά ως σύνταξη και 5% εφόσον καταβάλλονται εφάπαξ.

Οι συντελεστές προσαυξάνονται κατά 50% σε περίπτωση είσπραξης από τον δικαιούχο ποσού πρόωρης ρευστοποίησης του ατομικού του λογαριασμού. 

Για τη λειτουργία των ΤΕΑ ενσωματώνεται στην εθνική νομοθεσία η οδηγία 2016/2341 που διέπει τα συστήματα επαγγελματικής ασφάλισης στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Τα ΤΕΑ θα δίνουν συμπλήρωμα σύνταξης που ανάλογα με το ύψος των εισφορών και των αποδόσεών τους μπορεί να φτάνει και στο 20% της κύριας σύνταξης και θα είναι ουσιαστικά μια δεύτερη επικουρική σύνταξη. Δηλαδή με μια κύρια σύνταξη στα 1.000 ευρώ και επικουρική 180 ευρώ από τον ΕΦΚΑ, ο ασφαλισμένος που θα έχει και επαγγελματικό ταμείο με εισφορές 20 ετών, μπορεί να πάρει και άλλα 200 ευρώ, δηλαδή να φτάνει σε σύνολο συντάξεων τα 1.380 ευρώ.

Όριο εισφορών ως 15.000 ευρώ

Από 1/1/2024, οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλει ο εργαζόμενος και ο εργοδότης υπέρ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά, είτε το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζομένου από μισθωτή εργασία, είτε το ποσό των 15.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή. 

Πώς ιδρύονται τα ΤΕΑ

Τα ΤΕΑ ιδρύονται προαιρετικά, με βάση συμφωνία ή σύμβαση που έχει συναφθεί: 

α) μεμονωμένα ή συλλογικά, μεταξύ ενός εργοδότη (μονοεργοδοτικά ΤΕΑ) ή περισσοτέρων εργοδοτών (πολυεργοδοτικά ΤΕΑ) ή/και εργαζομένων ή των αντίστοιχων εκπροσώπων τους, ή 

β) μεμονωμένα ή συλλογικά, μεταξύ ελευθέρων επαγγελματιών, αγροτών ή των επαγγελματικών τους οργανώσεων, 

χωρίς να απαιτείται επαγγελματική κλαδική συνάφεια των επιχειρήσεων ή των ασφαλισμένων μεταξύ τους. 

Στην επωνυμία τους περιλαμβάνεται η ένδειξη “Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Ν.Π.Ι.Δ”.

2. Τα ΤΕΑ ιδρύονται ως ξεχωριστή νομική οντότητα από οποιαδήποτε χρηματοδοτούσα επιχείρηση.

3. Τα ΤΕΑ έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την άσκηση δραστηριοτήτων που συνδέονται με συνταξιοδοτικές παροχές, καθώς και δραστηριοτήτων που απορρέουν από τις παροχές αυτές, αποκλειόμενης οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας. Χορηγούν συνταξιοδοτικές παροχές ή και συμπληρωματικές συνταξιοδοτικές παροχές σε είδος ή σε χρήμα που καταβάλλονται στους δικαιούχους εφάπαξ ή σε περιοδική βάση ή συνδυασμό αυτών.

Τα όρια ηλικίας και οι προϋποθέσεις για τις παροχές τους

1. Τα ΤΕΑ προβλέπουν στο καταστατικό τους ως ελάχιστες προϋποθέσεις λήψης της συνταξιοδοτικής παροχής:

α) τη συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης 

β) την ηλικία των 62, ανεξάρτητα από τον χρόνο ασφάλισης στο ΤΕΑ, όπως το ελάχιστο αυτό ηλικιακό όριο διαμορφώνεται κάθε φορά για τη λήψη πλήρους σύνταξης από τον κύριο φορέα ασφάλισης και,

γ) την ηλικία των 55 ετών με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ, ή ανεξάρτητα από τον χρόνο ασφάλισης σε περίπτωση που η εργασιακή σχέση τερματίζεται χωρίς τη βούληση του εργαζομένου ή λόγω της συμμετοχής του σε πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου.

Τα ΤΕΑ μπορούν να προβλέπουν στο καταστατικό τους αυστηρότερες από τις ως άνω προϋποθέσεις λήψης της συνταξιοδοτικής παροχής.

2. Ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν την ηλικία των 62 ετών ή των 55 ετών με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ και συνεχίζουν να απασχολούνται δύνανται, σε περίπτωση προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών των οποίων τα μέλη φέρουν τον επενδυτικό κίνδυνο, να λάβουν, κατόπιν αιτήσεώς τους, ως προκαταβολή το ήμισυ (50%) της αξίας του λογαριασμού τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Το εναπομένον ποσό της συνταξιοδοτικής παροχής παραμένει στον λογαριασμό τους όπου συνεχίζουν να καταβάλλονται οι σχετικές εισφορές, προκειμένου να λάβουν μελλοντική συνταξιοδοτική παροχή. Η ευχέρεια αυτή παρέχεται σε όποιον ασφαλισμένο δεν έχει συνταξιοδοτηθεί από τον κύριο φορέα ασφάλισης. 

3. Πρόωρη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής δύναται να προβλέπεται από το καταστατικό του ΤΕΑ ή και τους όρους του προγράμματος συνταξιοδοτικών παροχών, εφόσον έχουν διανυθεί τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ και δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις λήψης προκαταβολής. Σε περίπτωση προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών θα καταβάλλεται το 50% της ατομικής μερίδας του μέλους και μόνον για μια φορά κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Το υπόλοιπο 50% δηλαδή θα πληρώνεται όταν συμπληρωθούν οι κατά περίπτωση προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. 

4. Σε περίπτωση παράλληλης ασφάλισης μέλους σε περισσότερα του ενός ΤΕΑ, ο χρόνος ασφάλισης υπολογίζεται αυτοτελώς για το κάθε ένα ΤΕΑ. Αυτό σημαίνει ότι με ασφάλιση σε δύο επαγγελματικά ταμεία, ο εργαζόμενος κατοχυρώνει και διπλές συνταξιοδοτικές παροχές.

Εξυγίανση ακόμη και με αναστολή πληρωμών

Σύμφωνα με άλλες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου:

* Η εποπτεία των ΤΕΑ θα ασκείται από την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ η βιωσιμότητά τους θα πιστοποιείται από ανεξάρτητη αναλογιστική μελέτη.

* Το Διοικητικό Συμβούλιο κάθε ΤΕΑ οφείλει να προβαίνει σε όλες τις νόμιμες πράξεις και να λαμβάνει όλα τα νόμιμα μέτρα προς είσπραξη τυχόν καθυστερημένων εισφορών.

* Όταν το ΤΕΑ δεν διαθέτει επαρκή περιουσιακά στοιχεία προς κάλυψη των τεχνικών προβλέψεων, καταρτίζει υλοποιήσιμο σχέδιο ανάκαμψης.

* Ως μέτρα εξυγίανσης νοούνται μεταξύ άλλων ο τερματισμός ενός ή περισσοτέρων προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών, η αναστολή δραστηριοτήτων, η υποχρεωτική μεταβίβαση προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών σε άλλο ΤΕΑ και η αναστολή πληρωμών.

* Τα ΤΕΑ διαθέτουν σε συνεχή βάση περιουσιακά στοιχεία κατάλληλα και επαρκή για την κάλυψη των τεχνικών προβλέψεων που απαιτούνται για το σύνολο των προγραμμάτων συνταξιοδοτικών παροχών τους.

* Τα ΤΕΑ επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται διασυνοριακά, δηλαδή να παρέχουν συνταξιοδοτικά προγράμματα σε ασφαλισμένους εκτός Ελλάδας, καθώς και να δέχονται χρηματοδότηση από επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε άλλο ή άλλα κράτη μέλη. Αντίστοιχα επιτρέπεται να παρέχουν προγράμματα επαγγελματικής ασφάλισης ξένα ΤΕΑ, τα λεγόμενα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΣΕΠ) με σχετική άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος. Μεταξύ ΤΕΑ και ΙΣΕΠ επιτρέπεται η μεταβίβαση υποχρεώσεων προγράμματος συνταξιοδοτικών παροχών και άλλων δεσμεύσεων και δικαιωμάτων, καθώς και των αντίστοιχων στοιχείων ενεργητικού.

* Προβλέπεται η επένδυση των εισφορών και των ακινήτων με το πλαίσιο κανόνων της Τράπεζας της Ελλάδος. Επιπρόσθετα μπορούν να επενδύουν μέχρι 70% του ενεργητικού σε μετοχές, διαπραγματεύσιμα χρεόγραφα εξομοιούμενα προς μετοχές και σε εταιρικά ομόλογα. Η ΤτΕ δύναται να επιβάλλει χαμηλότερο όριο, πάντως όχι χαμηλότερο του 35%.

Πηγή: capital.gr