Εφημερεύοντα
Κίνηση
Καιρός
Με 10 νέα μέτρα στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο η Εφορία «κλειδώνει» το ταμείο των επιχειρήσεων, καταγράφει κάθε είσπραξη από κάρτες και POS προτού καν τυπωθεί η απόδειξη, περιορίζει και τιμωρεί τη χρήση μετρητών, αλλά εξαφανίζει από την αγορά και όποιο πρατήριο καυσίμων πιάνεται για νοθεία ή λαθρεμπόριο.
Το 2024 οι δηλώσεις ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος θα προσυμπληρώνονται από την ΑΑΔΕ βάσει των myDATA, με αποτέλεσμα οι «αμελείς» επιχειρήσεις και επαγγελματίες να πληρώνουν έξτρα φόρο ή και πρόστιμο 250 ευρώ για κάθε ημέρα που δεν διαβιβάζουν ορθά τα έσοδά τους στην Εφορία!
Από όλα τα φοροελεγκτικά μέτρα του νομοσχεδίου, πάντως, εκείνο που συγκεντρώνει τις περισσότερες αντιδράσεις είναι το τεκμαρτό καθεστώς φορολόγησης των αυτοαπασχολούμενων. Ωστόσο πηγαίνει πακέτο με μείωση 50% στο τέλος επιτηδεύματος και έτσι πολλοί βγαίνουν κερδισμένοι ή έχουν μικρότερη επιβάρυνση.
Τι συμφέρει
Οι ανατροπές αυτές αλλάζουν άρδην το φορολογικό status 750.000 ελεύθερων επαγγελματιών. Φέρνουν έτσι πολλή δουλειά στα λογιστικά γραφεία, τα οποία καλούνται να ενημερώσουν τους πελάτες τους για τις νέες υποχρεώσεις και να τους καθοδηγήσουν τι, πώς και πόσα πρέπει να δηλώνουν, αν συμφέρει να συστήσουν εταιρείες ή και να ζητήσουν να τους ελέγξει η Εφορία προκειμένου να αποφύγουν άδικες επιβαρύνσεις.
Δεν είναι πάντως όλοι οι επαγγελματίες το ίδιο, ούτε ίδιες οι ανάγκες και οι λύσεις για όλους. Παρά τη γενική εντύπωση, το νέο μοντέλο φορολόγησης δεν είναι οριζόντιο, αλλά έχει πολλές ταχύτητες, εξαιρέσεις και «παράθυρα», που διαφοροποιούν σημαντικά τους φορολογικούς σκοπούς κάθε έναρξης, μεταβολής ή διακοπής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Βασικό κριτήριο στις αποφάσεις τους θα είναι όχι τόσο οι μαζικές αντιδράσεις που έχουν προκληθεί, αλλά μια απλή σύγκριση του φετινού εκκαθαριστικού φόρου εισοδήματος με το τι θα έδειχνε αν δήλωναν κέρδη όσο το ελάχιστο τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα που θα προκύψει το 2024 στη δική τους περίπτωση.
Ποιοι ελαφρύνονται
Στο προοίμιο του νομοσχεδίου, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τονίζει πως σκοπός του είναι «η μείωση της φορολογίας για τους συνεπείς φορολογουμένους».
Και αυτό γιατί:
■ Ελάφρυνση άμεσα, από τα εκκαθαριστικά φόρου του 2024, θα έχει 1 στους 5 επαγγελματίες. Γλιτώνει κάποιες εκατοντάδες ευρώ επειδή θα πληρώσει μισό τέλος επιτηδεύματος. Αυτομάτως κερδίζει 325 ευρώ τον χρόνο ή 625, ακόμα και 925 ευρώ, αν έχει 1-2 υποκαταστήματα (γραφεία). Πρόκειται για 150.000 βαριά φορολογουμένους που σήμερα εισφέρουν τα 3 από τα 4 ευρώ των φόρων που καταβάλλουν όλοι μαζί οι 750.000 επαγγελματίες της χώρας.
Κατά βάση είναι φυσικά πρόσωπα με 6 χρόνια και πάνω στην αγορά, κυρίως γιατροί, δικηγόροι, φυσιοθεραπευτές και ασφαλιστές, οι οποίοι συνήθως δηλώνουν κέρδη μεγαλύτερα από το ελάχιστο τεκμαρτό (10.920-14.196 ευρώ αν δεν έχουν υπαλλήλους ή έως 30.000 ευρώ αν απασχολούν προσωπικό).
Παρότι πολλοί προσαρμόζουν ήδη τα κέρδη που δηλώνουν στα υφιστάμενα τεκμήρια εισοδήματος τα οποία ισχύουν από χρόνια στα φυσικά πρόσωπα (για σπίτια, αυτοκίνητα κ.λπ.), στη μεγάλη πλειονότητά τους θα πάρουν ανάσα καθώς γλιτώνουν το τέλος επιτηδεύματος.
■ Τουλάχιστον 125.000 φορολογούμενοι δεν ξεβολεύονται τόσο (για 300-500 ευρώ τον χρόνο ίσως) ώστε να αλλάξουν κάτι σε όσα κάνουν, αφού δεν επηρεάζονται καθόλου ή θα έχουν ελάχιστη επιβάρυνση. Είναι κυρίως εκείνοι που δηλώνουν σήμερα εισοδήματα (κέρδη) κοντά στο τεκμαρτό που θα τους πιάσει το 2024.
Επιπλέον, χιλιάδες απαλλάσσονται αυτομάτως (νέοι επαγγελματίες έως 3 χρόνια στο επάγγελμα, αγρότες, μισθωτοί με μπλοκάκι, ΑμΕΑ με αναπηρία 80%), αλλά και κλάδοι ολόκληροι ή επαγγέλματα που «σβήνουν» αν έχουν χαμηλή είσπραξη (τζίρο κάτω από 10.000 τον χρόνο κατά μέσο όρο ανά ΚΑΔ).
■ Σε αυτούς προστίθενται και 200.000 επαγγελματίες που είναι παράλληλα μισθωτοί, συνταξιούχοι ή αγρότες, καθώς το τεκμήριο «εξουδετερώνεται» από τα μισθωτά ή αγροτικά εισοδήματα που έχουν. Δεν ισχύει το ίδιο όμως για όσους έχουν έσοδα από ενοίκια ή επενδύσεις, ούτε αν ο σύζυγος εργάζεται – αν δε είναι και αυτός επαγγελματίας, τότε πληρώνουν και οι δύο φόρο με το τεκμαρτό σύστημα!
Πολλοί πέφτουν στα μαλακά με ειδικές μειώσεις 50% (πολύτεκνοι ή μονογονείς, ΑΜΕΑ 67%-79% κ.λπ.) ή και νέοι 4-5 χρόνια στην αγορά (έκπτωση 67% και 33% αντιστοίχως). Ακόμη, επαγγελματίες (π.χ. καφενεία) σε μικρά χωριά και νησιά με λίγους κατοίκους έχουν έκπτωση 50% και επηρεάζονται λιγότερο.
Παράδειγμα:
Ιδιοκτήτης καφενείου σε χωριό με λιγότερους από 500 κατοίκους, έχοντας κάνει έναρξη το 2001, χωρίς να απασχολεί υπαλλήλους και με τζίρο 2.595 ευρώ, δήλωνε κέρδη από την επιχειρηματική του δραστηριότητα 172 ευρώ και αγροτικά εισοδήματα 6.736 ευρώ. Δεν πλήρωνε φόρο, ούτε ήταν υπόχρεος τέλους επιτηδεύματος. Με το νέο σύστημα η ελάχιστη αμοιβή του από επιχειρηματική δραστηριότητα θα ανέλθει σε 7.098 ευρώ καθώς προβλέπεται μειωμένο τεκμήριο κατά 50% για χωριά έως 500 κατοίκους. Από αυτό θα αφαιρεθούν τα 6.736 ευρώ (λόγω συμψηφισμού με τα αγροτικά εισοδήματα) και το τελικό φορολογητέο θα ανέλθει σε 362 ευρώ. Θα πληρώσει 33 ευρώ.
Κλειδί οι δαπάνες
Αντιθέτως, περίπου 350.000 φορολογούμενοι (1 στους 2) έχουν όντως λόγους να βρίσκονται σε αναστάτωση αν βρεθούν να φορολογούνται για πολύ περισσότερα από όσα δήλωναν.
Το ζήτημα στο οποίο καλούνται να απαντήσουν είναι αν απλά «κλέβουν» φόρο εισοδήματος, ΦΠΑ και επιδόματα φτώχειας ή πραγματικά… δεν βγαίνουν ως επιχείρηση. Αναλόγως θα λάβουν και τις αποφάσεις τους.
Ακόμα κι αν δεν υπήρχαν τα τεκμήρια εισοδήματος, πάντως, θα έρχονταν αντιμέτωποι με όλα τα υπόλοιπα μέτρα του νομοσχεδίου κατά της φοροδιαφυγής, με βάση τα οποία η ΑΑΔΕ θα συλλαμβάνει τις εισπράξεις τους: επέκταση POS, σύνδεσή τους με την ταμειακή και τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA, ηλεκτρονικά δελτία αποστολής (αντί χάρτινα που χάνονται), απαγόρευση και πρόστιμα στη χρήση μετρητών, κίνητρα για πληρωμές μέσω τραπέζης, χρηματική αμοιβή 100-3.000 για καταγγελίες από πολίτες κ.λπ. θα τους ανάγκαζαν ούτως ή άλλως να αντιδράσουν, να ελιχθούν ή να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της αγοράς.
Ακόμα κι αν αποκαλυφθούν όμως όλες οι εισπράξεις τους, πολλοί έχουν ήδη έτοιμη άλλη λύση: σβήνουν κέρδη αφαιρώντας από τα ακαθάριστα έσοδά τους κάθε δαπάνη (πραγματική ή εικονική) που δεν αφορά το επάγγελμα, αλλά προσωπικά ή οικογενειακά τους έξοδα. Εχουν εντοπιστεί επαγγελματίες με ετήσια έσοδα 1-1,2 εκατ. ευρώ τον χρόνο (φούρνοι, μικρά σούπερ μάρκετ) που δήλωναν μηδέν κέρδος επικαλούμενοι δαπάνες ύψους 1-1,2 εκατ. στην ίδια χρονιά!
Πέρα από ακραίες περιπτώσεις, ολόκληροι κλάδοι έχουν καθιερώσει ως πρακτική να εμφανίζουν ως έξοδα το σύνολο των εσόδων τους.
Για παράδειγμα, με βάση τις περσινές δηλώσεις τους:
■ Υδραυλικοί: Από το σύνολο των 3.919 υδραυλικών κέρδη δήλωσαν μόνο οι 2.095 ενώ οι άλλοι τίποτα! Κατά μέσο όρο δήλωσαν πως εισέπρατταν το -διόλου ευκαταφρόνητο- ποσό των 39.761 ευρώ. Ταυτόχρονα δήλωσαν όμως ότι μέσα στη χρονιά αναγκάστηκαν σε επαγγελματικά έξοδα 32.144 ευρώ, δηλαδή το 81% των εισπράξεων.
Αφαιρουμένων αυτών, για τις δουλειές ενός χρόνου είχαν καθαρό κέρδος στην τσέπη μόλις 7.617 ευρώ. Δηλαδή 20 ευρώ την ημέρα (σκάρτα 600 τον μήνα), όταν πολλοί βγάζουν τα λεφτά αυτά και μόνο σε επίσκεψη μισής ώρας για επισκευή μιας μικρής διαρροής.
■ Ηλεκτρολόγοι: Από τους 7.294 ηλεκτρολόγους οι 3.100 δήλωσαν ετήσιο εισόδημα μηδέν. Ως κλάδος, μηδένισαν με δαπάνες τα ακαθάριστα έσοδα ενός ολόκληρου έτους, δηλαδή 45.381 ευρώ τον χρόνο! Το μέσο μεροκάματο ήταν μόλις 25 ευρώ.
Σωρεία άλλων κλάδων δηλώνει σωρηδόν δαπάνες άνω του 80% των εσόδων κατά μέσο όρο. Το τεκμαρτό εισόδημα επιχειρεί να βάλει φρένο στην ασύδοτη -«σε βαθμού εθισμού», όπως λένε ελεγκτές της ΑΑΔΕ- πρακτική μείωσης των εσόδων μέσω υπερβολικών δαπανών.
Τι θα κάνουν
Το παράδοξο όμως είναι ότι ακόμα και όσοι σκοπίμως εξαφανίζουν όλα τα κέρδη τους (170.000 ΑΦΜ, ή 27%, δηλώνουν ζημίες επί 5 συνεχή χρόνια), ούτε σήμερα γλιτώνουν πλήρως από φόρο εισοδήματος, καθώς οι 4 στους 5 επαγγελματίες (389.000 ΑΦΜ πέρυσι) πιάνονται τελικά κάθε χρόνο στα κλασικά τεκμήρια διαβίωσης.
Το στοιχείο αυτό δείχνει δύο πράγματα:
Η πραγματική επιβάρυνση από το τεκμαρτό εισόδημα επαγγελματιών συχνά δεν θα υπερβαίνει τα 300-500 ευρώ τον χρόνο, πέραν όσων και σήμερα πληρώνουν για τα τεκμαρτά φορολογητέα κέρδη τους.
Παράδειγμα
Ασφαλιστής με έναρξη το 2006 και τζίρο 52.699 ευρώ (δεν μπορεί να κρύψει γιατί αμείβεται με βάση τα συμβόλαια) διατηρεί γραφείο, ένα επιπλέον υποκατάστημα και απασχολεί προσωπικό. Δήλωνε μηδενικά κέρδη (με δαπάνες 52.699 ευρώ), είχε μηδενικό φόρο εισοδήματος και πλήρωνε τέλος επιτηδεύματος 1.250 ευρώ. Τα 1.250 ευρώ ισχύουν επειδή έχει σύζυγο με εισοδήματα που καλύπτουν το οικογενειακό τεκμήριο που ισχύει σε όλα τα φυσικά πρόσωπα. Αν ήταν άγαμος, όμως, τον πιάνει τεκμήριο 10.200 ευρώ ως εξής: 3.000 ευρώ προσωπικά ως άτομο, 3.200 ευρώ αν διαμένει σε σπίτι 80 τ.μ. και 4.000 ευρώ για αυτοκίνητο 1.000 κυβικών εκατοστών τριετίας.
Τότε, λόγω τεκμηρίου, πληρώνει φόρο εισοδήματος 944 ευρώ και με το τέλος επιτηδεύματος 1.250 ευρώ φτάνει στα 2.194 ευρώ. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο εισόδημά του προσδιορίζεται σε 15.011 ευρώ (14.196 + 815 ευρώ λόγω 10% μισθοδοσίας υπαλλήλων) και ο φόρος στα 2.002 ευρώ. Αντί 1.250 ευρώ το 2024 θα έχει έκπτωση 50% στο τέλος επιτηδεύματος και γλιτώνει 625 ευρώ. Θα πληρώσει έτσι 2.627 ευρώ μαζί το τέλος επιτηδεύματος.
Αρα:
■ Το 2024 χάνει έτσι 433 ευρώ αν είναι άγαμος ή 1.377 ευρώ αν καλύπτει το τεκμήριο διαβίωσης επικαλούμενος εισοδήματα της συζύγου ή άλλον τρόπο (ανάλωση κεφαλαίων περασμένων ετών κ.λπ.).
■ Αν το 2025 καταργηθεί πλήρως το τέλος επιτηδεύματος (-625 ευρώ), η επιβάρυνσή του μειώνεται στα 652 ευρώ. Αν είναι άγαμος, όμως, θα δίνει περίπου 1.000 ευρώ, δηλαδή 250 λιγότερα από φέτος.
2. Ακόμα κι αν δεν γλιτώνουν τίποτα σε άμεσους φόρους εισοδήματος, πολλοί δηλώνουν 100% δαπάνες για να εκπίπτουν ΦΠΑ τον οποίο οι υπόλοιποι φορολογούμενοι δεν μπορούν να εκπέσουν. Ενώ μισθωτοί και συνταξιούχοι φορολογούνται για τα έσοδα (μείον ασφαλιστικές κρατήσεις) και πληρώνουν ΦΠΑ 13%-24% σε κάθε δαπάνη με απόδειξη (για ρούχα, συσκευές, εργασίες κ.λπ.), οι «επαγγελματίες της φοροδιαφυγής» δεν φορολογούνται ούτε για τις εισπράξεις, ούτε για τα καθαρά έσοδα (μείον το κόστος εργαλείων, υλικών ή άλλων επαγγελματικών δαπανών), αλλά για ό,τι απομένει μετά από «φουσκωμένες» δαπάνες.
Επιπλέον, παρακρατούν και τον ΦΠΑ που αντιστοιχεί σε αυτές. Και για τους δύο αυτούς λόγους, πάντως, «από την άλλη τσέπη» πολλοί δεν χάνουν όσα φοβούνται και ίσως κρίνουν πως δεν συμφέρει να κλείσουν τα βιβλία τους, παρότι με τόσο χαμηλά εισοδήματα θα ήταν λογικό να συμβεί.
«Διπρόσωπες» ΕΠΕ με εταίρο… το παιδί
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο έχει προβλέψει και έναν άλλο πιθανό ελιγμό των επαγγελματιών: να διακόψουν εικονικά το επάγγελμα και να το συνεχίσουν ανοίγοντας εταιρεία (νομικό πρόσωπο) προκειμένου να αποφύγουν το τεκμαρτό εισόδημα αυτοαπασχολούμενων (φυσικά πρόσωπα).
Το άρθρο 19 όμως επιβάλλει τεκμαρτή φορολόγηση και για όσους παύουν το επάγγελμα και ανοίγουν μονοπρόσωπη εταιρεία (ΕΠΕ, ΙΚΕ κ.λπ.) αν το ίδιο φυσικό πρόσωπο είναι μοναδικός εταίρος ή μέτοχος και η δραστηριότητα ταυτίζεται, ως προς τον Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (ΚΑΔ), με εκείνη που ασκούσε προτού δηλώσει διακοπή (π.χ. ψυκτικός).
Στη φάση αυτή, πάντως, στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δεν βάζουν κόφτη στην ίδρυση διπρόσωπων ή πολυπρόσωπων εταιρειών από επαγγελματίες. Θεωρούν ακόμη και θετική ενδεχομένως μια τέτοια εξέλιξη, αφού οι εταιρείες ελέγχονται πιο εύκολα, έχουν αυξημένες υποχρεώσεις (δημοσιότητας, δηλώσεων, υπογραφής λογιστή κ.λπ.), ενώ ενισχύουν την κουλτούρα πίστης μεταξύ συνεταίρων ή και συνεργασιών και μελλοντικών συγχωνεύσεων. Ετσι, ακόμα κι αν βάλει κάποιος συνέταιρο το παιδί του, θα μπορεί να αποφύγει τη φορολόγηση με τεκμαρτό, ενώ το παιδί εξασφαλίζει νόμιμη ασφάλιση και ευκολότερη συνταξιοδότηση μελλοντικά.
«Ελάτε να με ελέγξετε»
Από τους περίπου 300.000 που τους πιάνει το τεκμαρτό εισόδημα, υπάρχουν ίσως 50.000, ενδεχομένως και 100.000 φορολογούμενοι που αισθάνονται όπως ότι πραγματικά αδικούνται.
Για τις περιπτώσεις αυτές, που δεν είναι λίγες:
■ Επιχειρήσεις που διά νόμου μένουν κλειστές (π.χ. κυλικεία σε σχολεία για τέσσερις μήνες τον χρόνο) θα προβλεφθεί αντίστοιχη έκπτωση (αναγωγή του τεκμαρτού στα 8/12).
■ Το τεκμαρτό θα είναι μαχητό όχι μόνο για τυπικούς ή ουσιαστικούς λόγους (νοσηλεία, στράτευση, θεομηνία ή ανωτέρα βία κ.λπ.), αλλά για όποιον υποστηρίζει ως αληθές το χαμηλό εισόδημα που δηλώνει. Λογιστικά δεν απαγορεύεται να δηλώνει και ζημίες, αλλά όσον αφορά τη φορολογία εισοδήματος θα πρέπει να ζητήσει να του κάνει έλεγχο η ΑΑΔΕ σε βιβλία και ταμεία για να αποδείξει ότι… δεν είναι ελέφαντας.
Στην πράξη, πάντως, ακόμα και στα «απλά» τεκμήρια διαβίωσης όπου πιάνονται κάθε χρόνο 3 στους 10 φορολογουμένους (1.748.349 ΑΦΜ πέρυσι) μόλις… 46 προσήλθαν για αμφισβήτηση στις ΔΟΥ.