Μετατραυματικό στρες: Γιατί τα τραυματικά γεγονότα προκαλούν τόσο μεγάλο σοκ

Τι συμβαίνει όταν κάποιος πάσχει από ΔΜΤΣ;

Πολλοί άνθρωποι θα βιώσουν τραυματικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων στην Αγγλία αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ωστόσο, δεν θα εμφανίσουν ΔΜΤΣ όλοι όσοι έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός.

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να βιώσουν θλίψη, στεναχώρια, άγχος, ενοχή και θυμό μετά από κάποια τραυματική εμπειρία. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος πάσχει από ΔΜΤΣ. Οι άνθρωποι που πάσχουν από ΔΜΤΣ συχνά εμφανίζουν πολλά από τα ακόλουθα συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκδηλωθούν αμέσως ή μπορεί να χρειαστούν μερικές εβδομάδες ή και μήνες για να εμφανιστούν.

Στην περίπτωση της ΔΜΤΣ, τα συμπτώματα αυτά παρεμβαίνουν στις καθημερινές σας δραστηριότητες ή/και σας κάνουν να αισθάνεστε υπερβολικά στεναχωρημένοι. Εάν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα αμέσως μετά από ένα τραυματικό γεγονός, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εκδηλώσετε ΔΜΤΣ.

Επανεκδήλωση συμπτωμάτων

• Αναμνήσεις – Εμφανίζονται ανεπιθύμητες αναμνήσεις του συμβάντος, γνωστές ως παρεμβατικές σκέψεις, οι οποίες είναι πολύ έντονες και ενοχλητικές.
• Όνειρα – Βλέπετε δυσάρεστα όνειρα ή εφιάλτες σχετικά με το συμβάν.
• Αποστασιοποιητικές αντιδράσεις – Αισθάνεστε ή ενεργείτε σαν να συμβαίνει ξανά το τραυματικό γεγονός (γνωστές ως αναδρομές). Σε ακραίες καταστάσεις, ενδέχεται να πάψετε να αντιλαμβάνεστε τι συμβαίνει γύρω σας.
• Σωματική και ψυχολογική καταπόνηση – Αισθάνεστε μεγάλη ανησυχία και σωματική αναταραχή (π.χ. γρήγορη αναπνοή, γρήγορος σφυγμός) όταν εκτίθεστε σε πράγματα που σας θυμίζουν με κάποιο τρόπο το γεγονός.

Συμπτώματα αποφυγής

• Διασχιστική αμνησία – Αδυναμία να θυμηθείτε τμήματα του τραυματικού γεγονότος.
• Αποστασιοποίηση – Νιώθετε αποστασιοποιημένοι ή δεν είστε πλέον κοντά σε ανθρώπους τους οποίους προηγουμένως νιώθατε κοντά σας.
• Αποφεύγετε να μιλάτε και να σκέφτεστε – Δεν θέλετε να μιλάτε ή να σκέφτεστε για το(α) τραυματικό(α) γεγονός(τα).
• Αποφεύγετε τους συνειρμούς – Αποφεύγετε τις αναμνήσεις, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα πράγματα, τους ανθρώπους και τα μέρη που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αποφυγή της τηλεόρασης ή άλλων μέσων ενημέρωσης σχετικά με το γεγονός, ειδικά αν αυτό σας προκαλεί στεναχώρια.

Συμπτώματα που σχετίζονται με τη διάθεση

• Αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες – Σκέφτεστε αρνητικά για τον εαυτό σας, τους άλλους ή γενικά για τον κόσμο.
• Κατηγορίες – Κατηγορείτε τον εαυτό σας ή άλλους ανθρώπους για το τραυματικό γεγονός που συνέβη ή για τις συνέπειές του.
• Αρνητικά συναισθήματα – Βιώνετε διαρκώς φόβο, τρόμο, θυμό, ενοχή ή ντροπή.
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες – Δεν συμμετέχετε ή δεν ενδιαφέρεστε για δραστηριότητες που σας άρεσαν ή που μπορούσατε να κάνετε τακτικά.
• Αδυναμία να νιώσετε θετικά συναισθήματα – Δεν είστε σε θέση να βιώσετε ευτυχία, ικανοποίηση ή συναισθήματα αγάπης.

Συμπτώματα εγρήγορσης και αντιδραστικότητας

• Υπέρμετρη επαγρύπνηση – Έχετε υπερβολική επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω σας και δεν μπορείτε να χαλαρώσετε.
• Τρομάζετε εύκολα – Αντιδράτε υπερβολικά σε θορύβους ή κινήσεις που σας θυμίζουν το τραυματικό γεγονός.
• Δυσκολία συγκέντρωσης – Δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε σε εργασίες στις οποίες μπορούσατε να συγκεντρωθείτε πριν.
• Δυσκολία στον ύπνο – Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε και να συνεχίσετε να κοιμάστε. Όταν αποκοιμηθείτε, ο ύπνος σας μπορεί να είναι κακός και μπορεί να έχετε εφιάλτες.
• Ευερεθιστότητα – Έχετε ξεσπάσματα όπου είστε λεκτικά ή σωματικά επιθετικοί απέναντι σε ανθρώπους ή πράγματα. Αυτά τα ξεσπάσματα μπορεί να προκληθούν επειδή βιώνετε κάτι που σας θυμίζει το τραυματικό γεγονός.
• Απερισκεψία – Κάνετε επικίνδυνα ή αυτοκαταστροφικά πράγματα.

Πότε εκδηλώνεται η ΔΜΤΣ;

Τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ ενδέχεται να εκδηλωθούν αμέσως μετά από ένα τραυματικό γεγονός ή ακόμη και εβδομάδες ή μήνες αργότερα. Συνήθως, τα συμπτώματα εμφανίζονται εντός 6 μηνών από το γεγονός. Μερικές φορές τα συμπτώματα εκδηλώνονται μετά τους 6 μήνες, αν και αυτό είναι λιγότερο συνηθισμένο. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν θα ζητήσουν βοήθεια όταν τα συμπτώματά τους εμφανιστούν για πρώτη φορά.

Η ΔΜΤΣ δεν μπορεί να διαγνωστεί τον πρώτο μήνα έπειτα από ένα τραυματικό γεγονός. Εάν παρουσιάζετε αμέσως συμπτώματα τραύματος, τα οποία είναι σοβαρά και σας εμποδίζουν να λειτουργήσετε, ενδέχεται να βιώνετε «οξεία διαταραχή στρες».

Γιατί δεν εκδηλώνουν όλοι ΔΜΤΣ μετά από μια τραυματική εμπειρία;

Μετά από μια τραυματική εμπειρία, πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν κάποια συμπτώματα τραύματος περίπου κατά τον πρώτο μήνα. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα είναι φυσιολογικές αντιδράσεις στην εμπειρία πραγματικού ή αντιληπτού κινδύνου. Μπορείτε να τα θεωρήσετε ως τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας σάς προστατεύει από τον κίνδυνο.

Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι θα επεξεργαστούν αυτό που συνέβη μετά από μερικές εβδομάδες, ή μερικές φορές μετά από ακόμα περισσότερο χρόνο, και τα συμπτώματα του άγχους θα αρχίσουν να εξαφανίζονται.

Οι έρευνες δείχνουν ότι ορισμένες ομάδες ατόμων διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ΔΜΤΣ. Ο κίνδυνος ανάπτυξης ΔΜΤΣ μειώνεται αν κάποιος μπορεί:

• να έχει πρόσβαση σε κοινωνική υποστήριξη και
• να ανακάμψει από το τραυματικό γεγονός σε ένα «περιβάλλον χαμηλού άγχους».

Ποιες είναι οι θεραπείες για τη ΔΜΤΣ;

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές θεραπείες για τη ΔΜΤΣ, συμπεριλαμβανομένης της εστιασμένης στο τραύμα γνωσιακής-συμπεριφοριστικής θεραπείας (TF-CBT), της Απευαισθητοποίησης και Επανεπεξεργασίας μέσω οφθαλμικών κινήσεων (EMDR) και της φαρμακευτικής αγωγής.

Ψυχοθεραπεία

Οι ψυχοθεραπείες για το ΔΜΤΣ θα επικεντρωθούν στην τραυματική εμπειρία και όχι στη ζωή σας πριν αυτή. Θα σας βοηθήσουν με τα ακόλουθα πράγματα:

Αποδοχή – να μάθετε να αποδέχεστε ότι αν και δεν μπορείτε να αλλάξετε αυτό που συνέβη, μπορείτε να σκέφτεστε διαφορετικά για το γεγονός, τον κόσμο και τη ζωή σας.
Να θυμηθείτε το γεγονός – να θυμηθείτε τι συνέβη χωρίς να κατακλύζεστε από φόβο και δυσφορία. Θα είστε σε θέση να σκέφτεστε αυτό που συνέβη όταν το θέλετε και όχι μέσα από ενοχλητικές σκέψεις ή αναδρομές.
Να εκφράσετε τις εμπειρίες σας με λόγια – να μπορείτε να μιλήσετε για ό,τι συνέβη, ώστε το μυαλό σας να αποθηκεύσει τις αναμνήσεις και να προχωρήσει σε άλλα πράγματα.
Να αισθάνεστε πιο ασφαλείς – σας βοηθά να αισθάνεστε ότι έχετε περισσότερο τον έλεγχο των συναισθημάτων σας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να αισθάνεστε πιο ασφαλείς, ώστε να μην χρειάζεται να αποφεύγετε τις αναμνήσεις τόσο πολύ.

Οποιαδήποτε ψυχοθεραπεία πρέπει να γίνεται από κάποιον που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος και διαπιστευμένος. Οι συνεδρίες είναι συνήθως τουλάχιστον εβδομαδιαίες, με τον ίδιο θεραπευτή, και συχνά διαρκούν τουλάχιστον 8-12 εβδομάδες.

Αν και οι συνεδρίες διαρκούν συνήθως περίπου μία ώρα, μερικές φορές μπορούν να διαρκέσουν έως και 90 λεπτά.

Οι θεραπείες για τη ΔΜΤΣ περιλαμβάνουν:

Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία με εστίαση στο τραύμα (TF-CBT)

Πρόκειται για μια ομιλητική θεραπεία που μπορεί να σας βοηθήσει να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας. Με τον καιρό αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να νιώθετε καλύτερα και να συμπεριφέρεστε διαφορετικά. Συνήθως παρέχεται ένας προς έναν, αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η Εστιασμένη στο Τραύμα Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία (TF-CBT) μπορεί να παρέχεται και σε ομάδες.

Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων (EMDR)

Πρόκειται για μια τεχνική που χρησιμοποιεί τις κινήσεις των ματιών για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τις τραυματικές αναμνήσεις.

Θα σας ζητηθεί να θυμηθείτε το τραυματικό γεγονός και πώς σας κάνει να σκέφτεστε και να αισθάνεστε. Ενώ το κάνετε αυτό, θα σας ζητηθεί να εκτελέσετε οφθαλμικές κινήσεις ή να λάβετε κάποιου είδους «διμερούς διέγερσης», όπως το χτύπημα σημείων του χεριού με τις άκρες των δαχτύλων. Αυτό έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την ένταση των συναισθημάτων που βιώνετε γύρω από μια τραυματική ανάμνηση, βοηθώντας στην επίλυση του τραύματος.

Η EMDR πρέπει να παρέχεται από εκπαιδευμένο επαγγελματία. Η EMDR παρέχεται συνήθως σε 8-12 συνεδρίες που διαρκούν από 60-90 λεπτά.

Ορισμένες άλλες μορφές ομιλητικών θεραπειών μπορεί να είναι χρήσιμες για τη στόχευση συγκεκριμένων συμπτωμάτων (π.χ. κακός ύπνος) για άτομα που δεν ανταποκρίνονται καλά στην EMDR ή την TF-CBT.

Φαρμακευτική αγωγή

Εάν έχετε δοκιμάσει άλλες θεραπείες για την αντιμετώπιση της ΔΜΤΣ και διαπιστώσατε ότι αυτές δεν αποδίδουν, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει αντικαταθλιπτικά .

Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) είναι αντικαταθλιπτικά που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων της ΔΜΤΣ. Εάν αντιμετωπίζετε επίσης κατάθλιψη, τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να σας βοηθήσουν σε αυτό.

Εάν οι SSRI δεν σας βοηθήσουν, μπορεί να σας προσφερθεί άλλη φαρμακευτική αγωγή, αλλά αυτό θα πρέπει συνήθως να γίνεται κατόπιν συμβουλής ειδικού ψυχικής υγείας.

Ποια θεραπεία λειτουργεί καλύτερα;

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η TF-CBT και η EMDR είναι οι καλύτερες θεραπείες πρώτης γραμμής. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι χρήσιμη για όσους δεν επιθυμούν ομιλητικές θεραπείες ή δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτές.

Ποια θεραπεία πρέπει να λάβω πρώτα;

Οι ψυχολογικές θεραπείες με εστίαση το τραύμα (TF-CBT ή EMDR) θα πρέπει να προσφέρονται πριν από τη φαρμακευτική αγωγή, όπου είναι δυνατόν. Αυτό προτείνεται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Κλινικής Αριστείας (National Institute for Health and Care Excellence).

Πώς μπορώ να υποστηρίξω τον εαυτό μου;

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να υποστηρίξετε την ανάρρωσή σας εάν πάσχετε από ΔΜΤΣ. Ο θεραπευτής σας θα σας υποστηρίξει σε αυτά τα πράγματα και θα φροντίσει να τα κάνετε τη σωστή στιγμή:

Διατήρηση της ρουτίνας σας – εάν είναι δυνατόν, προσπαθήστε να επιστρέψετε ή να παραμείνετε στη συνήθη ρουτίνα σας. Το να διατηρήσετε τη ζωή σας όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική μπορεί να σας δώσει μια αίσθηση γείωσης
Να μιλήσετε σε κάποιον που εμπιστεύεστε – αν και δεν πρέπει να αισθάνεστε ότι πρέπει να μιλήσετε για ό,τι συνέβη με τον οποιονδήποτε, το να μιλήσετε σε κάποιον που εμπιστεύεστε μπορεί να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε τα συναισθήματά σας σε έναν ασφαλή χώρο. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να μιλήσετε σε κάποιον που βίωσε το ίδιο πράγμα με εσάς ή που έχει βιώσει ένα παρόμοιο γεγονός στο παρελθόν, αν αυτό δεν είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο.
Να δοκιμάσετε ασκήσεις χαλάρωσης – δοκιμάστε αυτο-διαλογισμό και άλλες ασκήσεις χαλάρωσης. Η χαλάρωση για κάποιον με ΔΜΤΣ μπορεί να είναι πρόκληση, οπότε μιλήστε με τον θεραπευτή σας σχετικά με ασκήσεις ή δραστηριότητες που μπορεί να σας βοηθήσουν.
Επιστροφή στην εργασία ή στο σχολείο – εάν αισθάνεστε ότι μπορείτε, η επιστροφή στη δουλειά, το σχολείο ή το πανεπιστήμιο μπορεί να σας βοηθήσει. Αυτό μπορεί να σας δώσει μια αίσθηση ρουτίνας. Ωστόσο, θα πρέπει να προσπαθείτε να αποφεύγετε να βρίσκεστε σε καταστάσεις όπου μπορεί να εκτεθείτε σε περαιτέρω τραύμα ή έντονο άγχος. Γενικά, είναι καλύτερα να εργάζεστε σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον με λιγότερο άγχος μέχρι να υποβληθείτε σε θεραπεία.
Να τρώτε και να ασκείστε τακτικά – προσπαθήστε να τρώτε όταν συνήθως τρώτε, ακόμη και αν δεν αισθάνεστε πείνα. Εάν νιώθετε ότι μπορείτε, προσπαθήστε να ασκείστε τακτικά. Αυτό μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να αισθάνεστε πιο κουρασμένοι όταν έρθει η ώρα να κοιμηθείτε.
Να περάσετε χρόνο με άλλους – το να αφιερώνετε χρόνο για να είστε με τους ανθρώπους που αγαπάτε μπορεί να σας δώσει μια αίσθηση υποστήριξης.
Να γνωρίζετε ότι θα γίνετε καλύτερα – η επικέντρωση στην ιδέα ότι τελικά θα γίνετε καλύτερα θα είναι καλή για την ανάρρωσή σας. Θυμηθείτε να μην πιέζετε τον εαυτό σας να βελτιωθεί γρήγορα.
Να επιστρέψτε στο σημείο όπου συνέβη το τραυματικό γεγονός – μόνο όταν αισθάνεστε ότι μπορείτε να το κάνετε αυτό, ίσως να θελήσετε να επιστρέψετε στο σημείο όπου συνέβη το τραυματικό γεγονός. Αν σκοπεύετε να το κάνετε, μιλήστε με τον θεραπευτή ή τον γιατρό σας, ώστε να σας υποστηρίξουν σε αυτό το βήμα.

Υπάρχουν επίσης κάποια πράγματα που θα πρέπει να προσέχετε ή να συνειδητοποιείτε κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής σας. Ωστόσο, το να κάνετε το «σωστό» μπορεί να είναι πραγματικά δύσκολο και δεν θα πρέπει να αισθάνεστε ένοχοι αν συνειδητοποιήσετε ότι κάνετε κάποιο από αυτά τα πράγματα:

Αυτοκριτική – Τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ δεν είναι σημάδι αδυναμίας. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε τρομακτικές εμπειρίες.
Κρατάτε τα συναισθήματά σας για τον εαυτό σας – Εάν έχετε ΔΜΤΣ, μην αισθάνεστε ένοχοι που μοιράζεστε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας με άλλους. Το να μιλάτε για το πώς αισθάνεστε μπορεί να υποστηρίξει την ανάρρωσή σας.
Αναμένετε ότι τα πράγματα θα επιστρέψουν στο φυσιολογικό αμέσως – Η θεραπεία για τη ΔΜΤΣ μπορεί να πάρει χρόνο. Προσπαθήστε να μην περιμένετε πάρα πολλά από τον εαυτό σας πολύ γρήγορα.
Μένετε μακριά από άλλους ανθρώπους – Το να ξοδεύετε πολύ χρόνο μόνοι σας μπορεί να αυξήσει τα συναισθήματα απομόνωσης και να σας κάνει να νιώσετε χειρότερα.
Πίνετε και καπνίζετε – Αν και το αλκοόλ μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε, με την πάροδο του χρόνου μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε χειρότερα. Ο καφές και η νικοτίνη μπορούν να λειτουργήσουν ως διεγερτικά που μπορεί να σας κάνουν να αισθανθείτε χειρότερα εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα που σχετίζονται με ΔΜΤΣ.
Νιώθετε υπερκόπωση – Η ΔΜΤΣ μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο σας, αλλά προσπαθήστε όσο το δυνατόν περισσότερο να τηρείτε τη συνήθη ρουτίνα του ύπνου σας και να αποφύγετε να μένετε ξύπνιοι μέχρι αργά, καθώς αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώσετε χειρότερα. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα στην πηγή μας σχετικά με τον καλό ύπνο.

Πηγή: ygeiamou.gr