Οι δημόσιες επενδύσεις κρίνουν ανάπτυξη και δημοσιονομικούς στόχους

Σε πυλώνα ορθής υλοποίησης των κρατικών Προϋπολογισμών ανάγονται πλέον οι δημόσιες επενδύσεις για την κρίσιμη διετία 2025-2026, προσφέροντας περίπου το 0,7% από το 2,2% της ετήσιας ανάπτυξης της οικονομίας, κρίνοντας στην ουσία και την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων για την 4ετία 2025-2028.

Τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουμε το αποκορύφωμα της υλοποίησης των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το γεγονός αυτό θα αυξήσει το ύψος των δημοσίων επενδύσεων για καθεμία από τις επόμενες δύο χρονιές σε ένα ποσό πάνω από τα 20 δισ. ευρώ, τη στιγμή που το σύνολο των επενδύσεων για το 2023 δεν ξεπέρασε τα 15,3 δισ. ευρώ. Με βάση αυτό και το γεγονός ότι ο άλλος μεγάλος “πυλώνας” του ΑΕΠ, η ιδιωτική κατανάλωση, θα σημειώσει αύξηση μικρότερη από 2% για τα επόμενα δύο χρόνια, οι επενδύσεις, και ειδικά οι δημόσιες, θα πάρουν τη σκυτάλη στην αύξηση του ΑΕΠ της χώρας.

Πλέον οι δημόσιες επενδύσεις δεν θα αποτελούν μόνο τον κύριο όγκο των επενδύσεων που θα καταγράφει σε ετήσια βάση η χώρα, αλλά και αποφασιστικό παράγοντα για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, τους οποίους έχει συμφωνήσει πλέον η Ελλάδα με την Κομισιόν για την τετραετία 2025-2028.

Στόχοι όπως η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων πάνω από 2% του ΑΕΠ αλλά και η μείωση του δημοσίου χρέους από 20% του ΑΕΠ την περίοδο 2025-2028 συνδέονται πλέον άμεσα με την υλοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα. Τούτο, με δεδομένο ότι θα καθορίζουν το ύψος των εσόδων του Προϋπολογισμού.

Με δεδομένη, λοιπόν, την αυξημένη σημασία των δημοσίων επενδύσεων, το στοίχημα των επόμενων 24 μηνών είναι η ανταπόκριση του κρατικού μηχανισμού στις πιεστικές διαδικασίες που θα απαιτήσει η απορρόφηση κοινοτικών πόρων ύψους μεγαλύτερου των 10 δισ. ευρώ από φέτος μέχρι και το 2026. Τούτο, με δεδομένο ότι για το 2023 η απορρόφηση πόρων από το ΤΑΑ σημείωσε υστέρηση έναντι του στόχου κατά 1,1 δισ. ευρώ, ενώ και φέτος τα έσοδα από τα κοινοτικούς πόρους του ΕΣΠΑ θα είναι περίπου 700 εκατ. ευρώ χαμηλότερα από την αρχική πρόβλεψη του Προϋπολογισμού του 2024. Το “κενό” που δημιουργήθηκε για το 2023, και θα δημιουργηθεί και φέτος, καλύπτεται από την αύξηση του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ με 1 δισ. για το 2023 και 900 εκατ. ευρώ για φέτος. Τα επόμενα χρόνια κάτι τέτοιο θα είναι πιο δύσκολο.

Επενδύσεις ύψους 58 δισ. ευρώ

Εκτός από το σκέλος της απορρόφησης, κρίσιμο θα είναι το σκέλος της υλοποίησης. Δηλαδή του μετασχηματισμού των εισροών κοινοτικών πόρων σε επενδύσεις με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την οικονομία. Τούτο διότι, δίπλα στον στόχο της απορρόφησης κοινοτικών πόρων 35 δισ. ευρώ, θα υπάρχει και αυτός που θα θέτει την υλοποίηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στα 58 δισ. ευρώ.

Η απορρόφηση πόρων από το ΤΑΑ προχωρά σχεδόν εντός του χρονοδιαγράμματος. Με την πρόσφατη εκταμίευση του 1 δισ. ευρώ που αφορά τις επιχορηγήσεις της 4ης δόσης από το Ταμείο, έχει πλέον απορροφηθεί πάνω από το 50% των πόρων ύψους 36 δισ. ευρώ που δικαιούται η Ελλάδα από το Ταμείο. Συγκεκριμένα, έχουν εισπραχθεί από την Ε.Ε. τα 18,2 δισ. ευρώ και πλέον μένουν να εισπραχθούν άλλα 17,8 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του 2026. Με την επίδοση αυτή, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση εντός της Ε.Ε. με κριτήρια τις απορροφήσεις έναντι των πόρων που της αναλογούν από το Ταμείο.

Οι δαπάνες του ΤΑΑ

Ωστόσο η μετατροπή των πόρων που εισρέουν από το ΤΑΑ σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις είναι πιο αργή από ό,τι αναμένεται. Με βάση τα στοιχεία της ειδικής διαχειριστικής αρχής του ΤΑΑ, από το σύνολο των πόρων ύψους 18,2 δισ. ευρώ που έχουν εκταμιευτεί προς την Ελλάδα από την προκαταβολή και τις 4 δόσεις που έχουν εισρεύσει στα δημόσια ταμεία, οι δαπάνες για την οικονομία περιορίζονται στα 11,44 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι στους 26 μήνες που μένουν για την ολοκλήρωση του έργου του ΤΑΑ θα πρέπει να πραγματοποιηθούν δαπάνες άλλων 24,56 δισ. ευρώ.

Μέχρι τώρα, για 800 έργα συνολικού προϋπολογισμού 22,1 δισ. ευρώ έχουν δοθεί 6,5 δισ. ευρώ από επιχορηγήσεις του Ταμείου. Στο σκέλος των δανείων έχουν εκταμιευτεί 4,9 δισ. ευρώ για 381 συμβασιοποιημένα δάνεια, από τα οποία τα μισά (183 δάνεια) έχουν δοθεί σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Σε ό,τι αφορά την πρόοδο του ΕΣΠΑ 2021-2027, έχουν ήδη εκδοθεί προσκλήσεις ύψους άνω των 16 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 61% του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΣΠΑ για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο. Οι πληρωμές που έχουν πραγματοποιηθεί στα έργα που υλοποιούνται φτάνουν τα 7,8 δισ. ευρώ, από τα συνολικά 25,4 δισ. του προγράμματος, ανεβάζοντας τη χώρα στην 4η θέση απορρόφησης πανευρωπαϊκά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο νέο ΕΣΠΑ υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο χρόνου, καθώς το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή του ολοκληρώνεται πρακτικά το 2030.