Νέο νομοσχέδιο – Mόνο με αγροτική και φοιτητική βίζα δεκτοί οι μετανάστες

Δραστική μείωση παροχών και επιδομάτων σε μετανάστες, εισαγωγή καινοτόμων προγραμμάτων κατάρτισης και εργασιακής ενσωμάτωσης προσφύγων, δομικές αλλαγές στα κέντρα φιλοξενίας και νέες ευέλικτες βίζες για φοιτητές, στελέχη υψηλής εξειδίκευσης και εργάτες από τρίτες χώρες αναμένεται να προωθήσει το επόμενο διάστημα η ηγεσία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.

Οι ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου για τη νόμιμη μετανάστευση θα παρουσιαστούν από τον αρμόδιο υπουργό Θάνο Πλεύρη πιθανότατα στο επόμενο Υπουργικό Συμβούλιο ώστε να κατατεθούν στη Βουλή τον προσεχή Οκτώβριο. Κεντρικός στόχος είναι η λειτουργία ενός συνεκτικού θεσμικού πλαισίου νόμιμης και παράνομης μετανάστευσης. Καταλύτης που θα καθορίσει την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου είναι η απόλυτη εναρμόνιση των νέων διατάξεων με τις ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν πρόσφατα για την ποινικοποίηση της παραμονής των παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα. Πάντως, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν, προσώρας, ότι η αυστηρή πολιτική στο πεδίο της παράνομης μετανάστευσης αποδίδει, καθώς οι ροές εμφανίζουν σημαντική μείωση, ενώ ενθαρρυντικά είναι και τα στοιχεία στον τομέα των επιστροφών.

Τον τελευταίο μήνα το υπουργείο Μετανάστευσης έχει υλοποιήσει πάνω από 1.000 απελάσεις, γεγονός που οδηγεί όλο και περισσότερες χώρες της Ε.Ε. να αποδεχτούν το δόγμα της αυστηρής αλλά δίκαιης μεταναστευτικής πολιτικής που εφαρμόζει σταθερά η ελληνική κυβέρνηση από το 2019. Υπό αυτά τα δεδομένα, το επόμενο στοίχημα που βάζουν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Μετανάστευσης αφορά την ενίσχυση των νόμιμων οδών μετανάστευσης και την εργασιακή ενσωμάτωση όσων δικαιούνται και λαμβάνουν άσυλο.

Aναδιάρθρωση δομών

Σύμφωνα με δημοσίευση του «Πρώτου Θέματος», το νέο σχέδιο του κ. Πλεύρη για τη νόμιμη μετανάστευση στοχεύει στην ορθότερη αξιοποίηση του προσφυγικού δυναμικού αλλά και στην αποτελεσματικότερη ενσωμάτωσή του στην αγορά εργασίας με ανακατεύθυνση των κονδυλίων από τα προγράμματα επιδότησης σε δράσεις κατάρτισης. Ο φιλόδοξος σχεδιασμός προβλέπει το σπάσιμο των δομών φιλοξενίας σε δύο κεντρικές κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία θα ενταχθούν δομές που θα φιλοξενούν αποκλειστικά αιτούντες οι οποίοι διαθέτουν προσφυγικό προφίλ και άρα συγκεντρώνουν ισχυρές πιθανότητες να λάβουν άσυλο, ενώ στις υπόλοιπες θα τοποθετούνται παράνομοι μετανάστες προς απέλαση.

Πηγές του υπουργείου εξηγούν ότι τα στελέχη των υπηρεσιών υποδοχής μπορούν να κάνουν την πρώτη διαλογή καθώς διαθέτουν αυξημένη εμπειρία και με ποσοστό ακρίβειας 80%-90% εκτιμούν αν οι αιτούντες πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο. Στις δομές φιλοξενίας ατόμων με προσφυγικό προφίλ θα γίνεται παράλληλα καταγραφή πιθανών δεξιοτήτων, γνώσεων και εργασιακής εμπειρίας. Ακολούθως, ο σχεδιασμός προβλέπει ότι τα άτομα που θα λαμβάνουν άσυλο δεν θα ζουν αποκλειστικά με τα επιδόματα που τους παρέχουν το κράτος και οι ΜΚΟ, αλλά θα συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα για να αποκτήσουν εργασιακές δεξιότητες και να ενσωματώνονται άμεσα από επαγγελματικούς κλάδους που έχουν αυξημένες ανάγκες εργατικών χεριών.

«Αλλάζουμε τη φιλοσοφία των προγραμμάτων για όσους δικαιούνται διεθνή προστασία ώστε οι μετανάστες να ενταχθούν γρήγορα στην αγορά εργασίας. Θα τους δοθούν η ευκαιρία, κάθε εργαλείο και υποστήριξη για να μπουν στην αγορά εργασίας που έχει μεγάλες ανάγκες. Οποιος πήρε άσυλο και μένει στην Ελλάδα δεν θα ζει με τα χρήματα των φορολογουμένων, θα δουλεύει», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Πλεύρης στο «Πρώτο Θέμα».

Επιτάχυνση

Παράλληλα, η νέα ηγεσία του υπουργείου αναμένεται να προωθήσει διατάξεις για την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων που μπλοκάρουν τις ανανεώσεις αδειών διαμονής. Σύμφωνα με πληροφορίες, στα αρμόδια γραφεία εκκρεμούν περίπου 290.000 αιτήσεις μεταναστών, οι περισσότεροι εκ των οποίων μένουν και εργάζονται στη χώρα πάνω από 10 έτη. Το τρίτο κεφάλαιο του νομοσχεδίου εστιάζει στην πολιτική προσέλκυσης εργατών από τρίτες χώρες για συγκεκριμένο διάστημα, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι το ισχύον πλαίσιο έχει βραχυκυκλώσει από γραφειοκρατικά προσκόμματα και καθυστερήσεις. Οι ρυθμίσεις για την επιτάχυνση των διαδικασιών θα αφορούν, πρωτίστως, τις προξενικές αρχές αλλά και τις σχετικές διακρατικές συμφωνίες. Κεντρικός στόχος είναι η ενίσχυση των κρίσιμων διπλωματικών αρχών που διαθέτει η Ελλάδα σε χώρες που μπορούν να προσφέρουν εργατικό δυναμικό ώστε να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή επιλογή μετακλητών εργατών. Στους φιλόδοξους στόχους του υπουργείου είναι να αναστραφούν οι ροές μετανάστευσης για να υπάρξει θετικό ισοζύγιο νόμιμων έναντι παράνομων αφίξεων. «Θα υπάρξουν ειδικές προβλέψεις στις νέες διακρατικές συμφωνίες ώστε να δοθούν κίνητρα σε τρίτες χώρες να ενισχύουν τις νόμιμες οδούς μετανάστευσης και παράλληλα να δέχονται επιστροφές των παράνομων που βρίσκονται στην Ελλάδα», αναφέρει υψηλόβαθμη πηγή του υπουργείου. Παράλληλα, σχεδιάζεται η ριζική διεύρυνση του πλαισίου για την παροχή βίζας με εισαγωγή νέων αδειών (για σπουδές, χρήση ιατρικών υπηρεσιών, υψηλής εξειδίκευσης, δεξιοτήτων, στοχευμένες) που θα δίνονται με άμεσες και ευέλικτες διαδικασίες.

Σύμφωνα με το«Πρώτο Θέμα», στελέχη του υπουργείου εκτιμούν ότι η λειτουργία και μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα θα αυξήσει κατακόρυφα τις αιτήσεις για φοιτητικές βίζες. Για τον λόγο αυτό σχεδιάζουν την έκδοση των σχετικών αδειών με απλή διαδικασία, αντίστοιχη με εκείνη που ακολουθείται για τις τουριστικές. Οι συγκεκριμένες βίζες θα αφορούν όλη τη διάρκεια σπουδών, χωρίς να απαιτείται ανανέωση, όπως ισχύει σήμερα. Οι άδειες για εξειδικευμένα στελέχη σε θέματα υψηλής τεχνολογίας θα είναι πολύ μεγάλης διάρκειας, ενώ θα προβλέπεται fast track διαδικασία για έκδοση βίζας που θα σχετίζεται με επενδύσεις στρατηγικού ενδιαφέροντος (π.χ. Ελληνικό, φαρμακοβιομηχανία, αμυντική βιομηχανία κ.ά.). Επιπρόσθετα, αναμένονται παρεμβάσεις στις προξενικές αρχές για την επιτάχυνση της έκδοσης αδειών διαμονής για εργάτες. Ειδικά για χώρες από τις οποίες προέρχεται η πλειονότητα των παράνομων μεταναστών (π.χ. Πακιστάν, Μπανγκλαντές, Αίγυπτος) θα προβλεφθεί ότι ο ρυθμός ροής της νόμιμης μετανάστευσης θα εξαρτάται από τον αριθμό παράνομων που θα δέχονται για επιστροφή.

Μείωση ροών και αύξηση αποχωρήσεων

Την ίδια ώρα, τα στοιχεία που συγκεντρώνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου δείχνουν κατακόρυφη μείωση των μεταναστευτικών ροών σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, γεγονός που αποδίδεται στο αποτρεπτικό πλέγμα που συνθέτουν οι νομοθετικές παρεμβάσεις για την αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής και η καθημερινή φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων από τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος.

Ειδικά στην Κρήτη, η μείωση των αφίξεων αγγίζει το 81%, κυρίως λόγω της τροπολογίας Πλεύρη για την αναστολή χορήγησης ασύλου σε αιτούντες που εισέρχονται από τα παράλια της Λιβύης και της Βόρειας Αφρικής. Από τα 3.624 άτομα που εισήλθαν παράνομα τον περασμένο Ιούλιο ο αριθμός υποχώρησε στα 689 τον Αύγουστο, ενώ το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου οι αφίξεις ανήλθαν σε μόλις 75.

Στη Λέσβο οι παράνομες αφίξεις μειώθηκαν κατά 57%, καθώς από 556 τον Αύγουστο του 2024 έπεσαν στις 238 φέτος. Στη Χίο από 742 παράνομους μετανάστες πέρυσι περιορίστηκαν φέτος στους 400, με τη μείωση να φτάνει στο 46%. Στη Σάμο από 1.045 μη νόμιμες αφίξεις το 2024 καταγράφηκαν φέτος 590, μειωμένες κατά 44%. Αντίστοιχα, στα Δωδεκάνησα η μείωση παράνομων ροών σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα ανέρχεται σε 71% (3.059 το 2024 έναντι 878 το 2025). Να σημειωθεί ότι τα στελέχη του υπουργείου αναμένουν το επόμενο διάστημα περαιτέρω μείωση των ροών αλλά και αύξηση των οικειοθελών αποχωρήσεων, καθώς ήδη τέθηκαν σε εφαρμογή οι ρυθμίσεις που μετατρέπουν σε ποινικό αδίκημα την παραμονή ατόμων που δεν πήραν άσυλο.

Συγκεκριμένα, την περασμένη Παρασκευή εκδόθηκε εγκύκλιος που καλεί τις αρμόδιες υπηρεσίες να ενημερώσουν όλους τους φιλοξενούμενους στις δομές «για το νέο νομοθετικό πλαίσιο και, πρωτίστως, για το γεγονός ότι σε περίπτωση που απορριφθεί η αίτηση ασύλου τους αντιμετωπίζουν διοικητική κράτηση 24 μηνών και ποινή φυλάκισης από 2 έως 5 έτη, με μοναδική δυνατότητα να μην την εκτίσουν εάν επιστρέψουν οικειοθελώς στην πατρίδα τους».

25.000 εργατικά χέρια κάθε χρόνο

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Μετανάστευσης, το νέο δόγμα Πλεύρη για την ανακατανομή των κονδυλίων από τη λογική των επιδομάτων στη στρατηγική της εργασιακής κατάρτισης μπορεί να τροφοδοτήσει άμεσα επαγγελματικούς κλάδους με 100.000-120.000 δυναμικό. Η συγκεκριμένη δεξαμενή δύναται να ανατροφοδοτείται με έως 25.000 πρόσφυγες κατ’ έτος συν όσους θα έρχονται στην Ελλάδα μέσω των νέων νόμιμων οδών μετανάστευσης. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, στην Ελλάδα σήμερα διαμένουν νόμιμα 508.499 πολίτες τρίτων χωρών και 127.000 δικαιούχοι διεθνούς προστασίας (μόνιμης και προσωρινής). Η πλειονότητα των νόμιμων μεταναστών (σύνολο 508.499) προέρχεται από Αλβανία (268.964) και ακολουθούν η Κίνα (38.596), το Πακιστάν (26.722), η Γεωργία (19.678) και το Μπανγκλαντές (16.498). Το διάστημα 2021 – Ιούλιος 2025 κατατέθηκαν 1.039.787 αιτήματα άδειας διαμονής (382.626 αρχικής χορήγησης και 657.161 ανανέωσης). Από αυτά στα 671.656 εκδόθηκαν άδειες, 79.444 απορρίφθηκαν, 1.156 ανακλήθηκαν ενώ εκκρεμούν 287.531. Μόνο το διάστημα Ιούλιος 2024 – Ιούλιος 2025 υπήρξαν 276.954 αιτήματα (115.373 αρχικής και 161.581 ανανέωσης). Από την άλλη πλευρά, ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των παρανόμως διαμενόντων μεταναστών δεν υπάρχουν. Οι εκτιμήσεις του υπουργείου υποστηρίζουν ότι δεν ξεπερνούν τις 70.000. Στηρίζουν την εκτίμησή τους στο γεγονός ότι η τροπολογία Καιρίδη, που έδινε τη δυνατότητα σε παράνομους να νομιμοποιηθούν αρκεί να αποδείξουν τριετή παραμονή στη χώρα, οδήγησε περίπου 40.000 μετανάστες να καταθέσουν αίτηση. Mε το νέο πλαίσιο, η συγκεκριμένη κατηγορία μεταναστών έχει δύο επιλογές: την οικειοθελή αποχώρηση ή τη φυλάκιση.

Θάνος Πλεύρης στο ΘΕΜΑ

«Οποιος παίρνει άσυλο και μένει στην Ελλάδα δεν θα ζει με τα χρήματα των φορολογουμένων, θα δουλεύει» «Αλλάζουμε τη φιλοσοφία των προγραμμάτων για όσους δικαιούνται διεθνή προστασία ώστε οι μετανάστες να ενταχθούν γρήγορα στην αγορά εργασίας. Θα τους δοθούν η ευκαιρία, κάθε εργαλείο και υποστήριξη για να μπουν στην αγορά εργασίας που έχει μεγάλες ανάγκες. Οποιος πήρε άσυλο και μένει στην Ελλάδα δεν θα ζει με τα χρήματα των φορολογουμένων, θα δουλεύει», είπε ο υπουργός.