Έτος προκλήσεων για την ελληνική οικονομία το 2025

Η Ελλάδα μπαίνει σε λίγες ημέρες με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο 2025, αφού το 2024, παρά τη δύσκολη συγκυρία, η οικονομία έκανε αρκετά βήματα προς τα εμπρός.

Παρά το γεγονός ότι το κόστος ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω του υψηλού πληθωρισμού των τριών τελευταίων ετών, η Ελλάδα αναμένεται να έχει και φέτος ανάπτυξη 2,2%, σχεδόν τριπλάσια από τον μέσο όρο της Ε.Ε., που θα έχει ανάπτυξη 0,8%. Πέτυχε επίσης να αυξήσει μέσα σε έναν χρόνο τα εισοδήματα κατά 5,2%, με μέσο ετήσιο πληθωρισμό κάτω από 3% και την ανεργία να προσεγγίζει τα προ της κρίσης επίπεδα, λίγο πάνω από το 10%.

Δημοσιονομικά, είναι πλέον σχεδόν βέβαιο ότι το έτος θα κλείσει με χρέος μειωμένο κατά σχεδόν 10% του ΑΕΠ, στο 154% του ΑΕΠ, από 164,9% του ΑΕΠ το 2023. Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να φτάσει το 2,5% του ΑΕΠ και είναι το τέταρτο υψηλότερο εντός της Ε.Ε., ενώ και το δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί κάτω από το 1% του ΑΕΠ.

Εκτός από τη σαφή πρόοδο στα μεγέθη, κινήσεις όπως η πρόωρη αποπληρωμή άλλης μίας τριπλής δόσης, ύψους 7,93 δισ. ευρώ, από το διμερές δάνειο ύψους 52,3 δισ. ευρώ που πήρε η Ελλάδα το 2010 από τις χώρες της Ευρωζώνης δίνουν περισσότερους θετικούς πόντους στο “story” της Ελλάδας.

Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα, πριν από λίγες ημέρες, η Scope να ξεπεράσει αμφιβολίες που εξέφρασαν έμμεσα η S&P και η Fitch και να αναβαθμίσει την Ελλάδα στη βαθμίδα “ΒΒΒ”, δηλαδή ένα σκαλί πάνω από την ελάχιστη βαθμίδα. Με τον τρόπο αυτόν, ο γερμανικός οίκος άνοιξε τον δρόμο για περισσότερες αναβαθμίσεις του ελληνικού αξιόχρεου μέσα στο 2025.

Οι στόχοι του 2025

Το 2025 ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας αναμένεται να φτάσει το 2,3%. Οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά 8,4% το 2025 και το ποσοστό ανεργίας να μειωθεί στο 9,7%. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) σε ονομαστικούς όρους αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 10 δισ. ευρώ το 2025 σε σχέση με το 2024.

Τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν στο ύψος των 69,2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 2,49 δισ. ευρώ ή 3,7% έναντι του 2024, κυρίως λόγω της προβλεπόμενης μεγέθυνσης της οικονομίας, όπως αντικατοπτρίζεται στις μακροοικονομικές προβλέψεις. Για τον επόμενο χρόνο δεν υπάρχει πρόβλεψη αύξησης των εσόδων από φοροδιαφυγή, καθώς –σύμφωνα με το ΥΠΕΘΟ– θα πρέπει πρώτα να παρατηρηθούν πριν συνυπολογιστούν τα φορολογικά έσοδα. Ανεπίσημες εκτιμήσεις θέλουν την αύξηση των εσόδων από φοροδιαφυγή να φτάνει τα 800 εκατ. ευρώ τον επόμενο χρόνο, με το σύνολο να φτάνει τα 2,6 δισ. ευρώ.

Στο επίπεδο των δαπανών, οι μεγαλύτερες αυξήσεις έχουν υπολογιστεί για την υγεία, όπου το 2025 θα δοθούν συνολικά 7,177 δισ. ευρώ, από 6 δισ. ευρώ φέτος, και το υπουργείο Άμυνας, όπου οι δαπάνες θα φτάσουν τα 6,13 δισ. ευρώ, από 3,6 δισ. ευρώ, λόγω και της αύξησης παραλαβών αμυντικού υλικού το 2025. Στα κονδύλια της επόμενης χρονιάς υπάρχουν και 650 εκατ. ευρώ για νέες προσλήψεις, τα οποία θα διατεθούν σταδιακά, ανάλογα με την προγραμματισμένη κάλυψη κενών θέσεων.

Με όπλο την υπεραπόδοση των φόρων, η κυβέρνηση πέτυχε την αύξηση του ορίου αύξησης των δαπανών που επιβάλλει το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο από το 3% στο 3,7%. Έτσι, κατάφερε να ενθέσει στον Προϋπολογισμό για το 2025 12 μέτρα αύξησης των εισοδημάτων και 12 μέτρα που αφορούν τη μείωση φόρων, με συνολικό κόστος 1,1 δισ. ευρώ.

Τον επόμενο χρόνο θα εξεταστεί επίσης η αλλαγή της φορολογικής κλίμακας, με στόχο την ελάφρυνση της λεγόμενης μεσαίας τάξης, αλλά και η υλοποίηση της προεκλογικής εξαγγελίας για μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%. Παράλληλα, θα επανεξεταστούν στο σύνολό τους τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ. Ο στόχος είναι τα εισοδήματα να αυξηθούν κατά 3,4%.

Εκτός όμως από τους αριθμητικούς στόχους, ο Προϋπολογισμός βάζει και τρία στοιχήματα που αφορούν τις δημόσιες επενδύσεις, τις μεταρρυθμίσεις και το δημόσιο χρέος.

Το στοίχημα των επενδύσεων

Οι δημόσιες επενδυτικές δαπάνες αναμένεται να φτάσουν τον επόμενο χρόνο τα 14,1 δισ. ευρώ, από τα οποία 4,9 δισ. ευρώ θα προέλθουν από το ΤΑΑ. Όπως είναι φυσικό, η έμφαση θα δοθεί στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, ποσά τα οποία έρχονται εκ των προτέρων για να χρηματοδοτήσουν μελλοντικά έργα με χρονικό όριο τα μέσα του 2026, και λιγότερο στα έργα του ΕΣΠΑ, τα οποία εκτελούνται με εθνικούς πόρους και για τα οποία η κοινοτική συμμετοχή εισπράττεται εκ των υστέρων.

Το ποσό των 4,9 δισ. ευρώ θα διατεθεί για την ένταξη στον σχεδιασμό του Ταμείου νέων έργων, καθώς και για την ολοκλήρωση έργων που εντάσσονται στο πρόγραμμα με τίτλο “Εμβληματικές Επενδύσεις Εξαιρετικής Σημασίας”.

Το πρόγραμμα σχετίζεται με δράσεις οι οποίες υλοποιούνται από νομικές οντότητες που προωθούν την πράσινη οικονομία, την καινοτομία, την τεχνολογία, καθώς και την οικονομία χαμηλού ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Πρόκειται για επενδύσεις που αφορούν υποδομές με συγκεκριμένα ενεργειακά κριτήρια για την κατασκευή νέων κτιρίων, συστημάτων που συνδυάζουν σταθμό ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και σύστημα παραγωγής “πράσινου” υδρογόνου, συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και εγκαταστάσεις θαλάσσιων αιολικών ή πλωτών φωτοβολταϊκών πάρκων, καθώς και επενδύσεις που ενισχύουν σημαντικά την ελληνική οικονομία και την ανταγωνιστικότητά της σε διεθνές επίπεδο.

Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προωθείται η υλοποίηση σημαντικών έργων, με προβλεπόμενη δαπάνη για το 2025, όπως φαίνεται στη συνέχεια:

– Βελτίωση οδικής ασφάλειας μέσω επεμβάσεων σε αστικά και υπεραστικά οδικά δίκτυα, με προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, περιορισμό ατυχημάτων και αυστηρή τήρηση των περιβαλλοντικών προτύπων (206 εκατ. ευρώ).

– Προληπτική συντήρηση 250 γεφυρών με έξυπνες τεχνολογίες και αισθητήρες για παρακολούθηση της δομικής επάρκειας, αποτροπή ατυχημάτων και αντιμετώπιση κινδύνων από την κλιματική αλλαγή (156 εκατ. ευρώ).

– Αναβάθμιση και δημιουργία ενεργειακά αποδοτικών τουριστικών λιμένων, με συνακόλουθη προώθηση της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, της επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας μέσω εξειδικευμένων μελετών και δράσεων ψηφιοποίησης (139 εκατ. ευρώ).

– Ανακαίνιση 156 κέντρων υγείας (133 εκατ. ευρώ) και αναβάθμιση νοσοκομειακών υποδομών (102 εκατ. ευρώ) για βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, μέσω ανακατασκευών, νέων εγκαταστάσεων και ενεργειακών παρεμβάσεων.

– Στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης σε κλάδους αιχμής, με έμφαση στις δεξιότητες υψηλής ζήτησης για ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και σύνδεση με την αγορά εργασίας (103 εκατ. ευρώ).

– Κατασκευή νέας γραμμής προαστιακού σιδηροδρόμου, μήκους 36 χλμ., στα δυτικά της Αθήνας για την εξυπηρέτηση κατοικημένων περιοχών και εμπορευματικών αναγκών (97 εκατ. ευρώ).

– Ψηφιοποίηση αρχείου δημόσιων νοσοκομείων για τη διασφάλιση της πρόσβασης πολιτών και υγειονομικού προσωπικού σε ιατρικά δεδομένα, μέσω της εφαρμογής του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας (83 εκατ. ευρώ).

Από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ αναμένεται εντός του 2025 να εκταμιευθούν προς τα πιστωτικά ιδρύματα ποσά ύψους 5.455 εκατ. ευρώ. Σημαντικό μέρος αυτών αφορά το πρόγραμμα “Σπίτι μου ΙΙ”, με πόρους 1 δισ. ευρώ από το ΤΑΑ και επιπλέον 1 δισ. ευρώ από τα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και το πρόγραμμα “Αναβαθμίζω το Σπίτι μου”, με πόρους ύψους 400 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ προέρχονται από το ΤΑΑ.

Το στοίχημα των μεταρρυθμίσεων

Στο κρίσιμο σκέλος των μεταρρυθμίσεων, μέσα στον επόμενο χρόνο ολοκληρώνονται 7 βασικές μεταρρυθμίσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

1. Δικαιοσύνη. Το πρόγραμμα αφορά την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης για την επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης. Τον επόμενο χρόνο η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση, που θα κοστίσει 550 εκατ. ευρώ, μπαίνει στην τελική της φάση με τη συμπλήρωση των νέων υποδομών της δικαιοσύνης, οι οποίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2026.

2. Κτηματολόγιο. Μέσα στο 2025 αναμένεται να ολοκληρωθεί και το “γεφύρι της Άρτας” των έργων του Ελληνικού Δημοσίου, το Εθνικό Κτηματολόγιο.

3. Δημιουργία πολεοδομικών σχεδίων. Περίπου 250 εκατ. ευρώ κατευθύνονται στην κατάρτιση και επικύρωση πολεοδομικών σχεδίων, τοπικών και ειδικών, καθώς και στην οριοθέτηση περιοχών και ζωνών υποδοχής μεταφοράς συντελεστή δόμησης.

4. Πρόγραμμα “Αιγίς”. Το κολοσσιαίο πρόγραμμα, με προϋπολογισμό ύψους 2,1 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας, χρηματοδοτείται και από το Ταμείο Ανάκαμψης με 600 εκατ. ευρώ.

5. Συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Τα μεγάλα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, μέχρι 1.380 MW (αντλησιοταμίευση-μπαταρίες), που είναι καθοριστικά για την “πράσινη” επανάσταση και την ανάπτυξη των ΑΠΕ, θα απορροφήσουν πόρους 450 εκατ. ευρώ.

6. Ηλεκτρική διασύνδεση. Η διασύνδεση των Κυκλάδων από την εναέρια γραμμή Κόρινθος – ΚΥΤ Κουμουνδούρου και άλλα συνοδευτικά έργα του ΑΔΜΗΕ θα απορροφήσουν πόρους 145 εκατ. ευρώ και είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2025.

7. Ψηφιοποίηση του Δημοσίου. Μέχρι το τέλος του επόμενου χρόνου αναμένεται να ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση όλων των αρχείων του Δημοσίου, που θα κοστίσει περίπου 550 εκατ. ευρώ, και ειδικότερα η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών του Δημοσίου.

Το στοίχημα για το χρέος

Το χρέος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2025, στο 147,5% του ΑΕΠ, από 154% του ΑΕΠ που αναμένεται να φτάσει στο τέλος του 2024. Εκτός από τον αριθμητικό στόχο, θα υπάρξουν και βήματα προς μια πιο δυναμική διαχείριση του χρέους. Εκτός από την αποπληρωμή άλλης μίας διπλής δόσης ύψους 5,3 δισ. ευρώ για το διμερές δάνειο με την Ευρωζώνη, θα γίνουν κινήσεις για την προσέλκυση περισσότερων μακροπρόθεσμων επενδυτών για τα ελληνικά ομόλογα. Τούτο με δεδομένο ότι η αναβάθμιση της Scope στη βαθμίδα “ΒΒΒ” από φέτος θεωρείται βέβαιο ότι θα επιβεβαιωθεί και από άλλους οίκους αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε περαιτέρω μείωση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού, ενίσχυση της ρευστότητας για διάρκεια πάνω από 10 χρόνια και ίσως και κάποια πιο μακροπρόθεσμη έκδοση.

Πηγή: capital.gr