Εφημερεύοντα
Κίνηση
Καιρός
Αυστηρές επισημάνσεις για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα περιστατικά αυθαιρεσίας στα Σώματα Ασφαλείας, αλλά και για τις εντεινόμενες προσπάθειες αμφισβήτησης της ίδιας της ανεξαρτησίας του, περιλαμβάνει η Ετήσια Έκθεση του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ) του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2024.
Η Ανεξάρτητη Αρχή, υπό τον Συνήγορο Ανδρέα Ποττάκη, καταγράφει αυξημένο αριθμό καταγγελιών, διαπιστώνει συστηματικές πλημμέλειες στις εσωτερικές διοικητικές έρευνες των σωμάτων ασφαλείας και θέτει σοβαρά ερωτήματα για την έμπρακτη διάθεση των αρμόδιων πολιτικών αρχών να προχωρήσουν σε βάθος τις απαιτούμενες θεσμικές μεταρρυθμίσεις και κυρώσεις.
Αύξηση καταγγελιών, μείωση ερευνών που κλείνουν ορθά
Το 2024, ο Συνήγορος του Πολίτη έλαβε 178 αναφορές περιστατικών αυθαιρεσίας – οριακά μειωμένες σε σχέση με το 2023 –, ωστόσο η αύξηση στις υποθέσεις που αφορούσαν σοβαρές προσβολές ζωής, σωματικής ακεραιότητας και βασανιστήρια ήταν εντυπωσιακή. Συγκεκριμένα, τα βασανιστήρια σημείωσαν αύξηση από 1,5% το 2023 σε 7,3% το 2024, ενώ τα περιστατικά προσβολής της ζωής έφτασαν το 10,8%.
Εμβληματικές υποθέσεις και κρατική αδράνεια
Η Έκθεση αναδεικνύει ως υποθέσεις – ορόσημα την αυτεπάγγελτη έρευνα για τον θάνατο αλλοδαπού κρατούμενου σε Αστυνομικό Τμήμα της Αθήνας, αλλά και το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου τον Ιούνιο του 2023. Για την τελευταία υπόθεση, το πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής διαβιβάστηκε στις αρχές Φεβρουαρίου 2025 στο αρμόδιο Υπουργείο και στην Εισαγγελία, με τη διοικητική και πειθαρχική αντιμετώπιση να καθυστερεί αδικαιολόγητα. Ο Συνήγορος μιλά ανοιχτά για “παρελκυστικές πρακτικές” και απόπειρες απαξίωσης του πορίσματος.
Προειδοποιήσεις για φαινόμενα συγκάλυψης και ατιμωρησίας
Η Έκθεση καταγγέλλει ότι τα φαινόμενα αμφισβήτησης της Ανεξάρτητης Αρχής – ακόμα και με δημόσιες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών – υπονομεύουν ευθέως το κράτος δικαίου. Σε ευθύ τόνο, γίνεται λόγος για επιθέσεις, υπαινιγμούς περί εξυπηρέτησης πολιτικών σκοπιμοτήτων, ακόμη και κατηγορίες για αντεθνική δράση.
“Δυσφήμηση της χώρας προκαλούν φαινόμενα κακοδιοίκησης, αδιαφάνειας και άρνησης λογοδοσίας, όχι η τεκμηριωμένη και θεσμικά προβλεπόμενη κριτική” υπογραμμίζει ο Συνήγορος του Πολίτη, προσθέτοντας πως “ο πατριώτης πρέπει να είναι πάντα έτοιμος να υπερασπιστεί τη χώρα του απέναντι στην κυβέρνησή της”.
Ανάγκη για θεσμική θωράκιση και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις
Ο ΕΜΗΔΙΠΑ δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά, υπενθυμίζει η Αρχή, καταγγέλλοντας παράλληλα τη μη συμμόρφωση των σωμάτων ασφαλείας στις θεμελιώδεις αρχές: αναστολή λήψης αποφάσεων μέχρι το πόρισμα του Συνηγόρου, αντιστροφή του βάρους της απόδειξης, ορθή αξιολόγηση των ιατροδικαστικών ευρημάτων και αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού.
Παρά την ίδρυση νέας Διεύθυνσης Δεοντολογίας και Εσωτερικού Ελέγχου στην ΕΛ.ΑΣ. το 2025, ο Συνήγορος του Πολίτη ζητά σαφή στρατηγική, ενίσχυση με έμπειρο προσωπικό και πραγματική ενσωμάτωση των πορισμάτων της Αρχής στις διαδικασίες.
Καμπανάκι και για τις διακρίσεις κατά των γυναικών
Αυξητικές είναι και οι υποθέσεις αυθαιρεσίας με θύματα γυναίκες, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με έμφυλη βία ή παραμέληση υποχρέωσης προστασίας κρατουμένων. Σε πέντε από τις δέκα υποθέσεις όπου επιβλήθηκε η ποινή της απόταξης, οι πράξεις αφορούσαν βία κατά γυναικών ή παραβιάσεις γενετήσιας αξιοπρέπειας.
H Έκθεση του ΕΜΗΔΙΠΑ για το 2024 συνιστά ηχηρή υπενθύμιση ότι η λογοδοσία δεν είναι προαιρετική. Η Διοίκηση οφείλει όχι μόνο να σέβεται τον ελεγκτικό ρόλο του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και να αξιοποιεί τα πορίσματά του για να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος δικαίου.
Πηγή: capital.gr