Εφημερεύοντα
Κίνηση
Καιρός
Σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέρχεται στο προσκήνιο του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου (GSI), μετά από πολύμηνη σιωπή, κατά την οποία το project βρίσκεται ουσιαστικά στον πάγο.
Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCI) με χρηματοδότηση 657 εκατ. ευρώ από ευρωπαικούς πόρους, η Επιτροπή είχε αποφύγει τους τελευταίους μήνες να πάρει σαφή θέση επί των γεωπολιτικών εξελίξεων που ανέστειλαν την πρόοδο των ερευνών βυθού του καλωδίου που έφτασαν μέχρι το αίτημα έκδοσης Navtex.
Η αφωνία αυτή έρχεται σε αντίθεση με την ενεργή εμπλοκή της τους προηγούμενους μήνες στον GSI όταν ζητούσε αναλυτική ενημέρωση για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο και τον φορέα υλοποίησης του έργου (ΑΔΜΗΕ) ασκώντας πιέσεις στους δύο ρυθμιστές για την εξομάλυνση των σχέσεων με τον ΑΔΜΗΕ και την επιτάχυνση του έργου για το οποίο «καιγόταν» και η γαλλική Nexans.
Ωστόσο, η κρίσιμη καμπή στην οποία βρίσκεται η ηλεκτρική διασύνδεση σήμερα φαίνεται να ενεργοποιεί ξανά την Κομισιόν, η οποία έχει συγκαλέσει για την επόμενη εβδομάδα σύσκεψη με τη συμμετοχή της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) και του ΑΔΜΗΕ.
Η παρέμβαση αυτή έρχεται σε μια φάση έντονων πιέσεων από την πλευρά του Διαχειριστή προς την κυπριακή ΡΑΕΚ, προκειμένου να εγκρίνει το επιτρεπόμενο έσοδο για το έργο, το οποίο έχει ήδη εγκριθεί από τη ΡΑΑΕΥ. Η έγκριση αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την ανάκτηση των δαπανών που έχει πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα ο Διαχειριστής και, κυρίως όπως έχει δηλώσει για τη χρηματοδότηση της συνέχισης του έργου.
Αρνητικοί οι Κύπριοι
Η ΡΑΕΚ συνεχίζει να βάζει εμπόδια στον GSI καθώς δεν αποδέχεται να καλύψει το μερίδιο που της αναλογεί από τις δαπάνες που έχουν ήδη γίνει. Σύμφωνα με κυπριακές πηγές, η Λευκωσία δεν αρνείται τη συμμετοχή στο έργο, ούτε αποκλείει την καταβολή ποσών που ανέρχονται σε 25 εκατ. ευρώ ετησίως από το 2026 και για μια πενταετία, με πόρους προερχόμενους από τα έσοδα των δημοπρασιών ρύπων (συνολικά 125 εκατ. ευρώ). Ωστόσο, εμφανίζεται διστακτική απέναντι στην περαιτέρω ανάληψη οικονομικών υποχρεώσεων από τον ΑΔΜΗΕ, ενώ εκφράζει ενστάσεις κατά πόσο έχουν αξιολογηθεί επαρκώς οι τεχνικοί και χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι του έργου.
Ανησυχίες ΑΔΜΗΕ
Τις ανησυχίες της για την τύχη της διασύνδεσης δεν κρύβει η διοίκηση του διαχειριστή. Ο ΑΔΜΗΕ έχει δηλώσει ότι έχει δαπανήσει περί τα 250 εκατ. ευρώ για το έργο του GSI (συν 50 εκ. για την εξαγορά του από τον Κύπριο επιχειρηματία αναπηδώ Κτωρίδη) χωρίς μέχρι στιγμής να έχει ανακτήσει τίποτα.
Στο ίδιο μήκος κύματος εξέπεμψε και ο κ. Μάργαρης λέγοντας ότι αν δεν ληφθούν οι σχετικές ρυθμιστικές αποφάσεις, ο ΑΔΜΗΕ θα σταματήσει να πληρώνει και η Nexans με την σειρά της θα σταματήσει να παράγει καλώδιο. «Θα έχουμε δυστυχώς δυσάρεστες προεκτάσεις, οι οποίες μπορεί μετά να γίνουν αντικείμενο γεωπολιτικής εκμετάλλευσης. Καλό είναι να μην φτάσουμε εκεί» είπε.
Ο προβληματισμός είναι εύλογος και δεν γεννά μεγάλη αισιοδοξία ότι η εικόνα μπορεί να αντιστραφεί. Η γαλλική Nexans, που έχει αναλάβει την κατασκευή του υποβρύχιου καλωδίου, έχει δηλώσει ότι έχει ήδη πληρωθεί για την παραγωγή μέχρι τον Αύγουστο και η παράταση της αβεβαιότητας προκαλεί μεγάλα ερωτήματα για το τι θα επακολουθήσει μετά.
Οι πιέσεις
Το ενδεχόμενο διακοπής των εργασιών δεν είναι απλώς θεωρητικό αλλά απολύτως ρεαλιστικό, με δεδομένο ότι χωρίς εγκεκριμένα έσοδα από τη ρυθμιστική αρχή της Κύπρου και μόνο με την ανάκτηση δαπανών από τους Ελληνες καταναλωτές ο ΑΔΜΗΕ εκτιμά ότι δεν μπορεί να συνεχίσει τις πληρωμές.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν στην παρέμβαση της Επιτροπής ένα «καμπανάκι» για την κυπριακή πλευρά, η οποία καλείται να αναλάβει τις ευθύνες της και να επιτρέψει την υλοποίηση ενός έργου με ένα προφανές μεγάλο γεωπολιτικό αγκάθι που είναι η Άγκυρα.