Η Κρήτη, γνωστή για το πνεύμα ελευθερίας και ανυπακοής, έλαβε ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1821. Ο αγώνας για την ανεξαρτησία άρχισε νωρίς, με τον Δασκαλογιάννη να ηγείται μίας από τις πρώτες επαναστάσεις το 1770.
Στις 25 Μαρτίου 1821, η Κρήτη ξεσηκώθηκε ξανά ενάντια στους Οθωμανούς. Ξεχωριστές μορφές, όπως ο Μιχαήλ Κόρακας, ο Ιωάννης Βλάχος, ο Γεώργιος Κουρμούλης, ο Εμμανουήλ Ξωπατέρας, ο Αλέξανδρος Κομνηνός και πλήθος άλλων αγωνιστών, οδήγησαν τον κρητικό λαό σε ηρωικές μάχες.
Μεταξύ των σημαντικών μαχών βρίσκεται η Μάχη στο Ασκύφου, όπου ο Μιχαήλ Κόρακας νίκησε τον Οθωμανό διοικητή Ασάν Πασά, σηματοδοτώντας μια από τις πρώτες νίκες του αγώνα. Στις μάχες εντάσσεται επίσης η Κατάληψη του Ρεθύμνου με τον Εμμανουήλ Ξωπατέρα να ηγείται της επιτυχημένης πολιορκίας. Στο Κάτω Σούλι, ο Ιωάννης Βλάχος και Σφακιανοί αγωνιστές πρωταγωνίστησαν σε μια σκληρή μάχη αποτρέποντας την Οθωμανική προέλαση, ενώ στην Κρήτη παρά τις δυσκολίες και τις ελλείψεις οι Κρητικοί αγωνιστές άντεξαν την Οθωμανική πολιορκία για 10 ολόκληρα χρόνια.
Την ίδια ώρα, η Κρήτη αποτέλεσε σημαντικό ορμητήριο και σημείο οργάνωσης του Αγώνα, με τη Μεσαρά και ειδικότερα το χωριό Κουσές, αλλά και την περιοχή γύρω από την Οδηγήτρια να αποτελούν σημεία συναντήσεων και χάραξης νέων στρατηγικών.
Η Κρήτη παράλληλα με την αντίσταση της κατάφερε να αποσπάσει σημαντικό μέρος των Οθωμανικών δυνάμεων, αποδυναμώνοντας το μέτωπο στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της, πρόσφερε ηθική αφενός, αλλά κατά κύριο λόγο, υλική υποστήριξη στον αγώνα.