Οι προτάσεις της παράταξης “Η Κρήτη μας αλλιώς” για τις πλημμύρες

Τις τελευταίες ημέρες γίναμε μάρτυρες μιας ασύλληπτης έκτασης καταστροφής σε πολλές περιοχές της Θεσσαλίας με ανθρώπινα θύματα, με καταστροφή υποδομών και περιουσιών πολλών συνανθρώπων μας, με απώλεια ζωικού κεφαλαίου και μεγάλου μέρους της ελληνικής αγροτικής -φυτικής και ζωικής- παραγωγής και με φόβο ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για εξελισσόμενη υγειονομική κρίση.

Όμως πολύ πρόσφατα (Φεβρουάριο 2019) συντελέστηκαν και στην Κρήτη, έστω και σε μικρότερο βαθμό, αντίστοιχες καταστροφές επίσης με ανθρώπινα θύματα αλλά και την κατάρρευση ιστορικών μνημείων. Περισσότερα από 4 χρόνια μετά η αποκατάσταση των ζημιών δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ενώ ένα μεγάλο μέρος των έργων που ακόμη εκτελούνται, χρηματοδοτούνται από τα κονδύλια κάποιων εκατοντάδων εκατομμυρίων που είχαν από τότε διατεθεί κυρίως στην Περιφέρεια Κρήτης.

Οι καταστροφές αυτές σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στα ανεπαρκή αντιπλημμυρικά έργα. Τα αντιπλημμυρικά έργα υποτιμούνται, δεν χρηματοδοτούνται επαρκώς, καθυστερούν, δεν αποτελούν προτεραιότητα, γιατί σε αντίθεση με τους δρόμους και τις γέφυρες είναι έργα που δεν συμβάλλουν στη δημιουργία εντυπώσεων και επομένως θα περάσουν απαρατήρητα και δεν θα φέρουν ψήφους. Ακόμη όμως και σε όσα από αυτά τα έργα είναι λειτουργικά παρατηρείται ελλιπής συντήρηση ενώ σε πολλές περιπτώσεις αυτά ακολουθούν προβληματικό σχεδιασμό καθώς η χάραξη τους υπαγορεύτηκε από κάθε μορφής ιδιωτικά συμφέροντα και καταπατημένες γύρω ιδιοκτησίες. 

Στον τομέα της πρόληψης και της προστασίας δεν εφαρμόστηκε κάποιο σχέδιο υλοποίησης μελετών και έργων που να λαμβάνουν υπόψη σύγχρονες οικολογικές λογικές αντιμετώπισης των ρεμάτων. Λύσεις που απαιτούν μεγαλύτερο χώρο, προστασία της παρόχθιας βλάστησης και αξιοποίηση της φυσικής διαδρομής του νερού, ενίσχυση του δασικού στοιχείου, αναμόρφωση των εδαφών, αποθήκευση του πλημμυρικού νερού. Λύσεις που ενδεχομένως όμως απαιτούν και πιο θαρραλέα και δραστικά μέτρα κατά τη διαδικασία της οριοθέτησης όπως καθαιρέσεις οικημάτων αλλά και υποδομών εντός των κοιτών, διανοίξεις των εκβολών των ποταμών, αποκάλυψη σκεπασμένων ρεμάτων κλπ.

Το 2018 χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Υποδομών το Γενικό Διαχειριστικό Σχέδιο (Master Plan) Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας της Κρήτης με σκοπό να εντοπίσει και να ιεραρχήσει τα απαιτούμενα Έργα Αντιπλημμυρικής Προστασίας σε επίπεδο Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης και με στόχο το σχέδιο αυτό να αποτελεί την πρόταση του Προγράμματος Μέτρων του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) της Κρήτης. Το Σχέδιο εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε. κατόπιν συστηματικής διαβούλευσης και συνεργασίας με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του νησιού. Το σχέδιο αυτό είναι πλέον ολοκληρωμένο, κοστολογημένο και μπορεί να αποτελέσει ένα στρατηγικό περιφερειακό εργαλείο, το οποίο θα δεσμεύει την εκάστοτε περιφερειακή διοίκηση και θα χρησιμοποιείται για την προτεραιοποίηση και διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων για τα μεγάλα υδραυλικά και αντιπλημμυρικά έργα της Κρήτης υπό το πλαίσιο της ενιαίας διαχείρισής τους. 

Ως προς τη διαχείριση των αντιπλημμυρικών έργων, τα μέτρα προστασίας αφορούν κυρίως σε μελέτες και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, τα οποία περιλαμβάνουν οριοθετήσεις, διευθετήσεις, φράγματα και λιμνοδεξαμενές που μπορούν να προσφέρουν αντιπλημμυρική προστασία, επεκτάσεις δικτύων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, προστασία ακτών, επανασχεδιασμός τεχνικών έργων ώστε να έχουν υδραυλική επάρκεια, κατάργηση ιρλανδικών διαβάσεων, έργα ορεινής υδρονομίας και συντήρηση υφιστάμενων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. Ειδική επισήμανση γίνεται για τα ρέματα εντός ζωνών οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν πως επίσης έχουν δυνητικά υψηλό κίνδυνο πλημμύρας, λαμβάνοντας υπ’ όψη και τα στοιχεία των ιστορικών γεγονότων πλημμύρας.

Για την Περιφέρεια Κρήτης προτείνουμε:

1. Την άμεση θεσμοθέτηση του Γενικού Διαχειριστικού Σχεδίου          (Master Plan) Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας της Κρήτης ως το βασικό εργαλείο           προγραμματισμού υλοποίησης των αντίστοιχων μελετών και έργων.
        
2. Την ολοκλήρωση των μελετών που έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί και τη διεκδίκηση για την εξασφάλιση χρηματοδότησης υλοποίησης των αντίστοιχων αντιπλημμυρικών έργων.
        
3. Την επαναφορά του θέματος υλοποίησης των αντιπλημμυρικών έργων του νέου ΒΟΑΚ ως συνοδών έργων στο πλαίσιο της χρηματοδότησής του. Οι απαραίτητες υδραυλικές μελέτες και τα κατάλληλα έργα προκειμένου να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη διέλευση των υδάτων προς τους κατάντη αποδέκτες και τη θάλασσα δεν μπορούν να αποτελούν ευθύνη της Περιφέρειας.
        
4. Την ανάληψη πρωτοβουλιών προς κάθε κατεύθυνση για την ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού (Κτηματολόγιο, δασικοί χάρτες, χρήσεις γης, Τοπικά Χωρικά Σχέδια σε επίπεδο Δήμων, αναθεώρηση Περιφερειακού Σχεδίου) και την Εκπόνηση μελέτης εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας του νησιού.