Ενός λεπτού σιγή

Γράφει η Θεοδώρα Κουτεντάκη*

Οι δασικές πυρκαγιές μέσα σε τρεις μέρες έχουν καταστρέψει περισσότερα από 400.000 στρέμματα, και άφησαν στο διάβα τους 18 σορούς απανθρακωμένες στο δάσος της Δαδιάς. Ριγώ την ώρα που το γράφω. 

Τούτη την ώρα μαίνονται φωτιές στην Αττική, την Αλεξανδρούπολη, τη Ροδόπη, την Καβάλα, την Κύθνο, την Εύβοια, τη Βοιωτία. Καίγονται σπίτια. Εκκενώνονται σπίτια και νοσοκομεία.

Έχω γράψει σε άρθρο μου, ένα μήνα πριν, για το πώς οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται με την κλιματική κρίση. Ως προς αυτό, έχουμε πολλά να πούμε. Έχουμε πολλά να κάνουμε.

Σε επιχειρησιακό και πολιτικό πεδίο, όμως, ποιες είναι οι δυνατότητες άμεσης και ουσιαστικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών; Δεν μπορώ να δεχθώ ότι εν έτει 2023, θα δεχόμαστε τις καλοκαιρινές πυρκαγιές σαν γεγονός αναπότρεπτο και θα προσευχόμαστε να μην θρηνήσουμε θύματα. Δεν είμαι ειδήμων, αλλά ως απλός πολίτης, αναρωτιέμαι. 

Υπάρχει εθνική στρατηγική για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών; Γίνεται χρήση πληροφοριακών συστημάτων και νέων τεχνολογιών για την πρόληψη και παρακολούθηση εστιών φωτιάς; Και στην περίπτωση που δεν μπορεί να αποτραπεί το δυσμενές σενάριο, υπάρχει εθνικό σχέδιο δράσης και πώς ενημερώνονται οι πολίτες γι αυτό;

Μια εθνική στρατηγική κατά των πυρκαγιών συνήθως περιλαμβάνει σειρά μέτρων και πολιτικών σε τέσσερα κατ’αρχήν επίπεδα. Πριν την εκδήλωση πυρκαγιάς, βασική στόχευση είναι η Πρόληψη και η Παρακολούθηση για την έγκαιρη ανίχνευση. Με την εκδήλωση πύρινης εστίας, σειρά έχει η Καταστολή, που οφείλει να είναι έγκαιρη και προσήκουσα. Τέλος, μετά την πυρκαγιά, πρέπει να δίνεται βάρος στην Ανάκαμψη της πληγείσας περιοχής.

Η Πρόληψη περιλαμβάνει δράσεις για την απομάκρυνση ξηρών υλικών, τη δημιουργία πυρασφαλών ζωνών γύρω από δασικές περιοχές και τη διατήρηση ανοιχτών χώρων. Περιλαμβάνει κανόνες για τη διαμόρφωση των οικισμών και τον σχεδιασμό οικοδομημάτων με κριτήρια πυραντοχής και πυρασφάλειας. Και βεβαίως την εκπαίδευση του κοινού, σε γενικά μέτρα πυροπροστασίας, αλλά και ευρύτερης κοινωνικής και εθελοντικής στάσης πάνω στα ζητήματα που μας αφορούν όλους.

Η Παρακολούθηση είναι το πεδίο όπου έχουν επέλθει οι μεγαλύτερες αλλαγές λόγω της τεχνολογικής επανάστασης. Πλέον κάμερες και δορυφορικές εικόνες, αισθητήρες και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης δίνουν τη δυνατότητα έγκαιρης ανίχνευσης πύρινων εστιών προτού μετατραπούν σε πύρινες λαίλαπες. Είναι κρίσιμο αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία που βασίζονται σε πληροφοριακά συστήματα επίβλεψης δασικών περιοχών και έγκαιρης πυρανίχνευσης, να μπορέσουν να αξιοποιηθούν επιχειρησιακά.

Μια τέτοια τεχνολογική αξιοποίηση θα ενισχύσει την ικανότητα για γρήγορη και συντονισμένη αντίδραση για την Καταστολή της πυρκαγιάς. Η κινητοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων δεν αρκεί. Πρέπει να εξασφαλίζεται ότι οι πυροσβέστες μας έχουν όλο τον εξοπλισμό, τις πληροφορίες και το ανθρώπινο δυναμικό για να διαχειριστούν τη φωτιά. Φυσικές καταστροφές όπως αυτές που βρίσκονται σε εξέλιξη, έχουν υπερεθνικό χαρακτήρα, γι’ αυτό απαιτείται σύμπραξη και συνεργασία γειτονικών κρατών, με μνημόνια συνεργασίας που θεσπίζουν υποχρεώσεις αλληλοβοήθειας και διάθεσης υλικού και έμψυχου δυναμικού. 

Στον απόηχο των πυρκαγιών, κι όχι ετεροχρονισμένα, είναι η ώρα της Ανάκαμψης. Η Ανάκαμψη προϋποθέτει την αξιολόγηση των ζημιών μετά την πυρκαγιά και την ανάληψη ευθυνών και αρμοδιοτήτων. Η Ανάκαμψη στοχεύει στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος, στην υποστήριξη των πληγέντων και στην ανασυγκρότηση των υποδομών και της τοπικής οικονομίας. Στοχεύει να κλείσει τις πληγές που ανοίχτηκαν και όχι μόνο. Η Ανάκαμψη πρέπει να συνυπάρχει με τη στοχευμένη Πρόληψη για να αναχαιτιστεί ο φαύλος κύκλος.

Είπα πολλά, ενώ μέσα μου υπάρχει μόνο σιγή. Σιγή…για τις ανθρώπινες ψυχές που χάθηκαν στο δάσος της Δαδιάς, για τα ζώα που δεν πρόλαβαν να φύγουν, για τα δέντρα που έγιναν παρανάλωμα του πυρός, για τα σπίτια και τις αναμνήσεις που καταστράφηκαν.

Δεν υπάρχουν λόγια. Μόνο Θρήνος.

Και μια παράκληση. Να μην επαναληφθεί ποτέ. 

* Η Θεοδώρα Κουτεντάκη είναι δικηγόρος, νομική σύμβουλος του Metaxa Hospitality Group και ιδρύτρια του δικηγορικού γραφείου Investlaw, Υποψήφια Περιφερειακή Σύμβουλος Π.Ε. Ηρακλείου.