Εφημερεύοντα
Κίνηση
Καιρός
Στην πίστα που ονομάζεται «Πράσινη Κόλαση», το τελευταίο μοντέλο της Porsche 911 GT3 RS επιτίθεται στις στροφές με ταχύτητες που φτάνουν τα 296 χ.α.ω. Πίσω από το τιμόνι της βρίσκεται ένας 77χρονος. Είναι ο θρύλος του Παγκοσμίου Ράλλυ, Βάλτερ Ρερλ. «Εχει αντανακλαστικά 25χρονου», σχολιάζουν νεαροί που βλέπουν το βίντεο.
Ο Γερμανός οδηγός αγώνων, που μέχρι σήμερα εργάζεται ως δοκιμαστής supercars (!), είναι μία περίπτωση. Σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις, ηλικιωμένοι οδηγοί αρνούνται να δεχτούν ότι δεν είναι ικανοί όπως στα νιάτα τους. Και συχνά, αυτό το πείσμα το πληρώνουν αθώοι με τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα.
Τα όλο και συχνότερα εξοργιστικά περιστατικά ηλικιωμένων που οδηγούν στο αντίθετο ρεύμα μεγάλων αυτοκινητόδρομων χωρίς να το καταλάβουν, παραβιάζουν κόκκινα και STOP ή προκαλούν θανατηφόρα τροχαία λόγω της ακαταλληλότητάς τους να οδηγήσουν έχουν προκαλέσει την οργή των νομιμόφρονων οδηγών που ζητούν να γίνει κάτι. Αυτό το «κάτι» σχεδιάζουν πολύ καιρό στο υπουργείο Μεταφορών. Και, από την 1η Ιανουαρίου 2026, θα αλλάξει ο τρόπος ανανέωσης των διπλωμάτων, κλειδώνοντας ότι θα οδηγούν μόνο όσοι έχουν την ικανότητα να το κάνουν.
Πώς θα γίνει αυτό; Οι έγγραφες βεβαιώσεις των γιατρών καταργούνται και πλέον οι γιατροί που θα βάζουν τις υπογραφές τους στις ανανεώσεις θα το κάνουν ηλεκτρονικά και θα φέρουν ευθύνη -και ποινική- εάν διαπιστωθεί ότι έπραξαν παράτυπα. Από την άλλη, το σύστημα ανανέωσης άδειας οδήγησης συνδέεται πλέον με το σύστημα της ΗΔΙΚΑ και οι γιατροί θα έχουν πρόσβαση πλέον στον φάκελο των υποψήφιων οδηγών, έχοντας τη δυνατότητα να δουν εάν υπάρχουν νοσήματα που δεν μπορούν να διαγνώσουν, όπως π.χ. καρδιολογικής φύσεως, γνωστική κατάπτωση κ.ά.
Χτύπημα στα κυκλώματα
«Το βασικό πρόβλημα», εξηγεί ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης στο «ΘΕΜΑ», «είναι οι ανανεώσεις διπλωμάτων που βασίζονται σε πλαστά ή μη ελεγμένα έγγραφα γιατρών». Είναι κοινό μυστικό ότι ένα μεγάλο μέρος των ηλικιωμένων που θέλουν να ανανεώσουν τα διπλώματά τους απευθύνονται σε κυκλώματα που αναλαμβάνουν τη διαδικασία. Ακόμα και του ιατρικού ελέγχου (!), αφού το μόνο το οποίο έχει να κάνει ο υποψήφιος είναι να πληρώσει 250 ευρώ, παραδίδοντας μια φωτογραφία, και τα μέλη του κυκλώματος θα του παραδώσουν το δίπλωμα στο σπίτι του.
«Η καλύτερη λύση είναι να πάμε σε ψηφιακή ανανέωση του διπλώματος από το έγχαρτο σύστημα που υπάρχει σήμερα», εξηγεί ο κ. Κυρανάκης. «Τα οφέλη είναι πολλά, καθώς το σύστημα αυτό επιτρέπει στον γιατρό να βλέπει και άλλες παθήσεις που μπορεί να έχει ο εξεταζόμενος, χωρίς να τον εξετάσει, αλλά και θα βάζει ηλεκτρονικά τα στοιχεία του, φέροντας άμεσα την ευθύνη που του αναλογεί».
Μέχρι σήμερα, η ανανέωση της άδειας οδήγησης στην Ελλάδα γίνεται στη λήξη της (συνήθως τα διπλώματα έχουν διάρκεια ισχύος τα 15 έτη), ενώ ανανέωση χρειάζεται όταν ο/η οδηγός έχει ηλικία άνω των 65 ετών. Η χρονική ισχύς του διπλώματος εξαρτάται από τον τύπο του και την ηλικία του κατόχου: Για την κατηγορία Β, ισχύει συνήθως 15 χρόνια από την έκδοσή του. Για επαγγελματικά διπλώματα η τυπική διάρκεια είναι 5 χρόνια.
Ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν όταν ο κάτοχος προχωρά σε μεγαλύτερες ηλικίες: Από τα 65 έως τα 80 έτη απαιτείται ανανέωση κάθε 3 χρόνια, ενώ από τα 80 έτη και άνω, η ανανέωση γίνεται κάθε 2 χρόνια. Εδώ, η ιατρική εξέταση γίνεται πιο αυστηρή, καθώς απαιτούνται ιατρικές γνωματεύσεις οφθαλμίατρου, παθολόγου, ωτορινολαρυγγολόγου, νευρολόγου/ψυχιάτρου, ανάλογα με τις απαιτήσεις.
Το κόστος για την ανανέωση της άδειας οδήγησης είναι περίπου 128 ευρώ. Αυτό περιλαμβάνει κόστος 108 ευρώ για το ηλεκτρονικό παράβολο και άλλα 20 ευρώ για την ιατρική πιστοποίηση.
Ακατάλληλοι υπερήλικοι
Παρότι πρακτικά δεν υπάρχει όριο ηλικίας στο οποίο σταματάς να οδηγείς βάσει νόμου, υπάρχει η ευθύνη των ίδιων των υπερήλικων και των οικογενειών τους. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις οι ηλικιωμένοι οδηγοί είναι πιο προσεκτικοί και συμμορφώνονται με τον ΚΟΚ (σε αντίθεση με τους γύρω τους), υπάρχουν και αυτοί που αρνούνται να δεχθούν ότι δεν μπορούν πια να οδηγήσουν και ρισκάρουν τις ζωές των γύρω τους.
Μόλις πριν από έναν μήνα, έχασε τη ζωή του 47χρονος διασώστης του ΕΚΑΒ με μοτοσικλέτα στην Καλαμάτα, όταν παρασύρθηκε από το όχημα που οδηγούσε ηλικιωμένος, το οποίο διέσχισε κάθετα λεωφόρο τεσσάρων λωρίδων, παραβιάζοντας το STOP. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στη Νεάπολη Λασιθίου, 72χρονος έχασε τη ζωή του όταν έπεσε με το αυτοκίνητό του σε γκρεμό 300 μέτρων.
Τον Σεπτέμβριο στην Καλαμάτα ηλικιωμένος επιχείρησε να κάνει παράνομη αναστροφή σε λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας και συγκρούστηκε με διερχόμενο αυτοκίνητο, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά.
Τον Αύγουστο, στην Εύβοια, το αυτοκίνητο που οδηγούσε 77χρονος συγκρούστηκε με τη μοτοσικλέτα στην οποία επέβαιναν δύο νεαροί, ηλικίας 21 και 35 ετών, με τον 21χρονο να χάνει τη ζωή του. Τις ίδιες μέρες, στην Αμμουδάρα Κρήτης, ηλικιωμένος οδηγός δικύκλου τραυματίστηκε βαριά όταν συγκρούστηκε με διερχόμενο αυτοκίνητο, ενώ στο Αγρίνιο αυτοκίνητο που οδηγούσε ηλικιωμένος εξετράπη της πορείας του, καταλήγοντας ανάποδα σε αρδευτικό κανάλι.
Τον Φεβρουάριο, σοκ είχε προκαλέσει το τροχαίο που συνέβη με ευθύνη 88χρονης στο Νέο Ψυχικό, όταν έχασε τον έλεγχο του οχήματός της, προσέκρουσε σε άλλο όχημα, μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και έπεσε πάνω σε σταθμευμένα αυτοκίνητα, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός 41χρονου μοτοσικλετιστή και τον τραυματισμό τεσσάρων ατόμων.
Δεν είναι όλοι ανεύθυνοι
Υπάρχουν και τα περιστατικά στα οποία ακόμα και οι οικογένειες των ηλικιωμένων απαυδούν. Τον Νοέμβριο του 2024, ο γιος 72χρονου που είχε συλληφθεί να οδηγεί στο αντίθετο ρεύμα της εθνικής οδού Βόλου – Λάρισας ζήτησε από το δικαστήριο να επισημάνει στον πατέρα του ότι δεν πρέπει να οδηγεί. Κι αυτό γιατί είχε διαγνωστεί από το 2022 με κατάθλιψη και άνοια και του είχε αφαιρεθεί το δίπλωμα.
Το δικαστήριο του επέβαλε χρηματική ποινή. Το 2022, 80χρονος μπήκε ανάποδα στη λεωφόρο Βουλιαγμένης οδηγώντας για 1,5 χιλιόμετρο χωρίς να αντιληφθεί ότι… κάτι έκανε λάθος, μέχρι δύο οχήματα που κινούνταν κανονικά να συγκρουστούν λόγω του ελιγμού αποφυγής του, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό ενός 40χρονου.
Οπως δεν είναι όλοι οι ηλικιωμένοι… Βάλτερ Ρερλ, έτσι δεν είναι και όλοι ανεύθυνοι εγκληματίες που παίρνουν ζωές αθώων στον λαιμό τους. Αυτό αποδεικνύουν τα στοιχεία επιστημονικής έρευνας που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Μεταφορών, αλλά και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εκπαιδευτών Οδήγησης, σύμφωνα με τα οποία, όσο πιο προχωρημένη είναι η ηλικία του οδηγού, τόσο μικρότερες είναι οι πιθανότητες να εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα. Αυτό έχει να κάνει με την οδηγική συμπεριφορά του μέσου ηλικιωμένου οδηγού, ο οποίος θα προτιμήσει να οδηγήσει σε γνωστές διαδρομές, τις ώρες που υπάρχει φως και καλή ορατότητα, ακολουθώντας πιστά τις προβλέψεις του ΚΟΚ.
Σύμφωνα με την έρευνα, η εμπλοκή οδηγών άνω των 75 ετών σε τροχαία ατυχήματα περιορίζεται στο 8,06% και των άνω των 65 ετών σε 16,6%. Ανάλογα είναι τα συμπεράσματα και των ερευνών στο εξωτερικό. Στις ΗΠΑ, έρευνα του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας συμπέρανε ότι στις ηλικίες 19-24 ετών, ένα μεγάλο ποσοστό παραδέχτηκε ότι οδηγούσε αφηρημένο επειδή μίλαγε ή χάζευε στο κινητό, ενώ το μικρότερο ποσοστό αφορούσε τους άνω των 75 ετών.
Σε αυτό συμφωνεί και ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, επισημαίνοντας ότι από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του δεν βλέπει τα περισσότερα τροχαία να προκαλούνται από ηλικιωμένους, αλλά μάλλον από νεαρότερους που έχουν… βαρύ πόδι. Οι άνθρωποι του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης διαπιστώνουν ότι οι περισσότεροι ηλικιωμένοι οδηγοί είναι προσεκτικοί και περιορίζουν τις μετακινήσεις τους.
Και ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός έχει εξηγήσει ότι η ικανότητα οδήγησης στην προχωρημένη ηλικία πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς ηλικιακό ρατσισμό και με βάση τη βιολογική, σωματική και πνευματική υγεία.
Ποιος είναι αυτός που θα απαγορεύσει σε έναν ηλικιωμένο συνετό και προσεκτικό να οδηγήσει για να πάρει π.χ. τα φάρμακά του ή για να δει τους ανθρώπους που αγαπά; Και ποιος θα απαγορεύσει την οδήγηση σε μία νεαρή που παραβιάζει το STOP με ιλιγγιώδη ταχύτητα «επειδή βιάζεται να προλάβει το καράβι» τον Δεκαπενταύγουστο;
Οδηγοί που τα ‘χουν 100
«Πάρτε τους τα διπλώματα», φώναζαν για τους ηλικιωμένους πολλοί οδηγοί και, το 1994, η κυβέρνηση της Αργεντινής τούς άκουσε, αρνούμενη να ανανεώσει ξανά τα διπλώματα οδήγησης σε όσους είχαν ηλικία άνω των 80 ετών. Το μέτρο δεν πήγε ιδιαίτερα καλά, όταν ο Αργεντινός θρύλος της Formula 1, τότε 84 ετών, Χουάν Μανουέλ Φάντζιο, προκάλεσε όλο το προσωπικό του υπουργείου Μεταφορών και του Γραφείου Οδικής Κυκλοφορίας σε έναν αγώνα. Θα έπρεπε να τον κερδίσουν σε έναν αγώνα 400 χιλιομέτρων σε λιγότερο από δύο ώρες. Κανείς δεν τόλμησε να σηκώσει το γάντι και έτσι του έστειλαν το ανανεωμένο δίπλωμα οδήγησης στο σπίτι του κατ’ εξαίρεση. Δεν είναι όλοι οι ηλικιωμένοι ίδιοι.
Σε κάποιους, όπως ήταν ο Φάντζιο, όπως είναι ο Ρερλ και η Γαλλίδα Μισέλ Μουτόν (η 74χρονη, σήμερα, μοναδική γυναίκα που έχει κερδίσει Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ράλι και συνεχίζει να οδηγεί) το λέει η καρδιά τους. Δεν είναι όμως μόνο αυτοί φαινόμενα. Είναι και παππούδες και γιαγιάδες της διπλανής πόρτας, οι οποίοι συχνά μπορεί να οδηγούν καλύτερα από έναν εικοσάχρονο ή μία εικοσάχρονη.
Πέρυσι, συγκίνηση προκάλεσε η 97χρονη Μαρία Φραγκάκη από τη Μεσαρά της Κρήτης, η οποία, σε διάρκεια εκδήλωσης, παρακινήθηκε από τον Μητροπολίτη Μακάριο να σταματήσει την οδήγηση. Και απάντησε ότι οδηγεί επειδή έχει αναλάβει να φροντίζει το τετραπληγικό παιδί της αδερφής της και για τον λόγο αυτόν χρειάζεται να πηγαίνει στο φαρμακείο για να αγοράζει φάρμακα και γενικά να κάνει τις αναγκαίες αγορές για χάρη του ΑμεΑ ανιψιού της. Βλέπετε, μερικές φορές, οι υπερήλικοι δεν είναι μόνο ικανοί να οδηγούν, αλλά είναι και απαραίτητο να το κάνουν…