Εφημερεύοντα
Κίνηση
Καιρός
Μετά την πτώση του καθεστώτος του και τη μυστική του διαφυγή τον Δεκέμβριο του 2024, ο Μπασάρ αλ Άσαντ φαίνεται να έχει βρει καταφύγιο στη Μόσχα και, προστατευμένος από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ζει ξανά μέσα στη χλιδή, σε έναν πύργο ύψους 300 μέτρων.
Όποιος επισκεφτεί το πολυτελές συγκρότημα κατοικιών που στεγάζει τον πρώην δικτάτορα της Συρίας, θα αισθανθεί δέος. Η γυάλινη πρόσοψη του ουρανοξύστη υψώνεται επιβλητικά στα 300 μέτρα πάνω από το έδαφος. Αυτός ο γίγαντας δεσπόζει στην περιοχή Moscow City, ένα φουτουριστικό επιχειρηματικό κέντρο στην καρδιά της ρωσικής πρωτεύουσας.
Εκεί ακριβώς ζει σήμερα, σύμφωνα με την έρευνα της εφημερίδας Die Zeit – καλά κρυμμένος και προστατευμένος – ο άνθρωπος που δεν δίαστασε να διατάζει τον βομβαρδισμό ακόμα και των ίδιων των συμπολιτών του, ο Μπασάρ αλ Άσαντ, ο «σφαγέας της Συρίας».
Στον ουρανοξύστη αυτόν, η οικογένεια Άσαντ διαμένει με βασιλικές ανέσεις και πολυτέλειες, όπως ακριβώς έκανε και στο πρόσφατο παρελθόν στη Συρία. Υπολογίζεται ότι έχει στη διάθεσή του περίπου 20 πολυτελή διαμερίσματα στο ίδιο συγκρότημα. Καμία από αυτές τις κατοικίες δεν είναι επισκέψιμη, ούτε επιβεβαιώνεται επίσημα η παρουσία τους εκεί.
Η Μόσχα, το νέο παλάτι του Άσαντ και οι φήμες για δηλητηρίαση
Η είσοδος του κτιρίου είναι εντυπωσιακή: ύψος 20 μέτρων, λουσμένη στο φως, διακοσμημένη με μοντέρνα έργα τέχνης, πολυτελείς καναπέδες και σαλόνια υποδοχής. Οι επισκέπτες ελέγχονται αυστηρά κατά την υποδοχή και λαμβάνουν ειδική κάρτα πρόσβασης μετά από λεπτομερή ταυτοποίηση.
Ο Μπασάρ αλ Άσαντ, μπορεί να είναι ένας «ξένος» στη Ρωσία, ωστόσο από την πτώση του καθεστώτος του και τη δραματική του φυγή τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 2024, ο μακροχρόνιος δικτάτορας της Συρίας εξαφανίστηκε σχεδόν χωρίς ίχνος, αλλά καλά προστατευμένος από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, την FSB.
Την περασμένη εβδομάδα κυκλοφόρησε ξανά – για δεύτερη φορά μέσα στο έτος – η φήμη ότι ο Άσαντ δηλητηριάστηκε στη Μόσχα, αλλά η κατάστασή του παραμένει «σταθερή». Τα ρωσικά κρατικά μέσα τηρούν σιγή, ωστόσο Ρώσοι πολεμικοί μπλόγκερ και εξόριστοι δημοσιογράφοι αναπαράγουν το σενάριο. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο στόχος της συγκεκριμένης επίθεσης ίσως να μην ήταν ο ίδιος, αλλά η ρωσική υπηρεσία ασφαλείας, σε μια ενδεχόμενη επιχείρηση αποσταθεροποίησης. Άλλοι βλέπουν πίσω από το γεγονός αυτό πιθανή ουκρανική εμπλοκή ή αντιπάλους από τον αραβικό κόσμο.
Ο άνθρωπος που βομβάρδισε τον λαό του
Πώς ζει, όμως, σήμερα ο άνθρωπος που κάποτε εργαζόταν ως οφθαλμίατρος και του έλαχε να κληρονομήσει από τον πατέρα του ένα από τα πιο αιματηρά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής;
Για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα, ο Μπασάρ αλ Άσαντ κυβέρνησε τη Συρία σκορπώντας τρόμο, στηριζόμενος σε ένα δίκτυο βασανιστών και παραστρατιωτικών. Όταν το 2011, μέσα στην «Αραβική Άνοιξη», ο συριακός λαός εξεγέρθηκε εναντίον του, εκείνος έπνιξε τη χώρα στο αίμα: πάνω από 500.000 νεκροί, εκατομμύρια εκτοπισμένοι, ολόκληρες πόλεις κατεστραμμένες. Εναντίον του έχουν διατυπωθεί κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, μεταξύ αυτών και η χρήση χημικών όπλων κατά αμάχων.
Οι εισαγγελείς και οι διεθνείς οργανισμοί ερευνούν πλέον τον πρώην δικτάτορα. Στις 27 Σεπτεμβρίου 2025, το συριακό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε την έκδοση εντάλματος σύλληψης σε βάρος του Άσαντ για ανθρωποκτονία εκ προμελέτης, βασανιστήρια και υποκίνηση εμφυλίου πολέμου.
Σύμφωνα με συριακό πρακτορείο ειδήσεων (SANA), το ένταλμα περιλαμβάνει και αναλυτική περιγραφή του καταζητούμενου: ύψος 1,89 μέτρα, οβάλ πρόσωπο, μεγάλο μέτωπο, μακριά μύτη, μπλε μάτια, καστανά μαλλιά.
Η ρωσική προστασία και το αντίτιμο
Περισσότερο από ποτέ, ο Άσαντ εξαρτάται τώρα από τον προστάτη του, τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος είχε στηρίξει στρατιωτικά το καθεστώς του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, όμως, όταν οι αντάρτες υπό τον σημερινό μεταβατικό πρόεδρο Αχμέντ αλ Σαράα πλησίασαν στη Δαμασκό τον Δεκέμβριο του 2024, το Κρεμλίνο διέταξε τη μεταφορά της οικογένειας του δικτάτορα στη Μόσχα.
Επισήμως, το ρωσικό καθεστώς μίλησε για «ανθρωπιστική βοήθεια». Στην πραγματικότητα, ήταν ένα μήνυμα προς όλους τους συμμάχους του Πούτιν: οι δικτάτορες μπορούν να βασίζονται σε αυτόν – αν όχι για να παραμείνουν στην εξουσία, τουλάχιστον για να έχουν ένα ασφαλές καταφύγιο στη Ρωσία.
Όμως, καμία «φιλοξενία» δεν μένει χωρίς αντίτιμο. Με τη μεταφορά του Άσαντ, ο Πούτιν εξασφάλισε τον απόλυτο έλεγχο των πληροφοριών που τον εμπλέκουν με τη Συρία. Ο πρώην δικτάτορας δεσμεύτηκε σε όρκο σιωπής, κάτι που ισχύει και για όλη του την οικογένεια.
Ο Ρώσος ηγέτης γνωρίζει ότι ο Άσαντ θα μπορούσε να αποκαλύψει πολλά: τα χημικά χτυπήματα στη Συρία, τους ρωσικούς βομβαρδισμούς στο Χαλέπι, τις επιθέσεις σε νοσοκομεία και σχολεία. Τώρα, ο Πούτιν ελέγχει πλήρως και όπως ακριβώς θέλει το αφήγημα για τις δεκαετίες εγκλημάτων στη Μέση Ανατολή – εγκλημάτων στα οποία η Μόσχα είναι βαθιά μπλεγμένη.
Η ζωή του Άσαντ στη Μόσχα: Σιωπή, χλιδή και φόβος
Ο πρώην δικτάτορας της Συρίας ζει απομονωμένος αλλά προνομιούχος στη ρωσική πρωτεύουσα – υπό στενή επιτήρηση της FSB και με αυστηρή απαγόρευση δημόσιων εμφανίσεων.
Παρά τη σιωπή που καλύπτει τη ζωή του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Μόσχα, αποκαλύψεις από διπλωματικές και δημοσιογραφικές πηγές φωτίζουν τις αυστηρές συνθήκες του «ασύλου» που του έχει παραχωρήσει το Κρεμλίνο. Όπως δήλωσε τον περασμένο Απρίλιο ο Ρώσος πρεσβευτής στο Ιράκ, Έλμπρους Κουτρασέφ, η παραμονή της οικογένειας Άσαντ στη Ρωσία «συνδέεται με αυστηρούς όρους». Πολιτικές δραστηριότητες και δημόσιες δηλώσεις απαγορεύονται ρητά. Όσο τηρούνται οι κανόνες, «είναι απολύτως ασφαλείς», τόνισε. Η πιθανότητα έκδοσής τους «δεν συζητείται καν».
Ένας Άραβας δημοσιογράφος που παρακολουθεί εδώ και χρόνια τις σχέσεις Συρίας–Ρωσίας επιβεβαιώνει πως ο Άσαντ ζει «αθόρυβα», άλλοτε στο διαμέρισμά του στον πύργο της Moscow City και άλλοτε σε μια απομονωμένη βίλα έξω από τη Μόσχα, της οποίας η τοποθεσία παραμένει μυστική.
«Η FSB φροντίζει για την ασφάλειά του, όπως κάνει και με άλλους δικτάτορες που βρήκαν καταφύγιο στη Ρωσία», λέει. «Το τίμημα αυτής της προστασίας είναι η απόλυτη αορατότητα. Με μια συνέντευξη θα κατέστρεφε πρώτα απ’ όλα τον εαυτό του».
Η άνοδος του οφθαλμίατρου – και η απόλυτη παρακμή
Ένας παλιός σύντροφος του Άσαντ, που μίλησε στη Zeit, θυμάται πώς ο νεαρός οφθαλμίατρος Μπασάρ ανέλαβε την εξουσία το 2000, μετά τον θάνατο του πατέρα του, Χάφεζ αλ Άσαντ, που κυβέρνησε τη Συρία για τρεις δεκαετίες. Ο Μπασάρ, λέει, «δεν είχε προετοιμαστεί ποτέ για να κυβερνήσει· δεν ήξερε πώς να κινηθεί μέσα σε ένα σύστημα φόβου και διαφθοράς που είχε κληρονομήσει».
Την ίδια χρονιά, ο νέος πρόεδρος παντρεύτηκε την Άσμα Φαουάζ αλ Άχρας, Βρετανοσυριανή επενδυτική τραπεζίτρια από εύπορη οικογένεια. Με την κομψότητά της, τα δυτικά της ήθη και τις δημόσιες εμφανίσεις της, η Άσμα παρουσιάστηκε στη Δύση ως «εκσυγχρονίστρια» της Συρίας – τόσο που το περιοδικό Vogue της αφιέρωσε το 2011 ένα εγκωμιαστικό πορτρέτο με τίτλο «Ένα ρόδο στην έρημο».
Όμως ο άντρας της, λέει ο πρώην σύντροφος, «ήταν ντροπαλός, εσωστρεφής, σχεδόν φοβισμένος σαν άνθρωπος». Αυτά τα χαρακτηριστικά, προσθέτει, μετατράπηκαν σε παθολογική εμμονή με τον έλεγχο και τη βία. Ο Άσαντ πίστεψε πως μπορούσε να καταπνίξει τη λαϊκή εξέγερση μόνο με τον στρατό. Και όσοι προσπάθησαν να τον προειδοποιήσουν για την κλίμακα της επερχόμενης κρίσης, εκείνος διέκοψε κάθε επαφή.
Σήμερα, ο παλιός σύντροφος του Άσαντ δηλώνει ότι εξακολουθεί να επικοινωνεί με πρώην αξιωματικούς του συριακού στρατού που εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την πτώση του καθεστώτος. Υπολογίζει ότι περίπου 1.200 από αυτούς, πολλοί μέλη της αλαουιτικής μειονότητας, ζουν τώρα στη Ρωσία. Οι εύποροι διαμένουν στη Μόσχα, ενώ όσοι έχουν λιγότερα μέσα μεταφέρθηκαν στη Σιβηρία.
Ακίνητα, χρήμα και ασφάλεια
Σύμφωνα με μαρτυρίες, ήδη από το 2013 η οικογένεια Άσαντ άρχισε να αγοράζει πολυτελή διαμερίσματα στη Μόσχα, δύο μόλις χρόνια μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης. Οι Financial Times είχαν αποκαλύψει το 2019 ότι «η οικογένεια του Σύρου δικτάτορα έχει αποκτήσει τουλάχιστον 18 πολυτελή διαμερίσματα» στη ρωσική πρωτεύουσα, μέσω ενός σχήματος με εμπλεκόμενες off-shore, μεταξύ των οποίων μια εταιρεία–κέλυφος με το όνομα Zevelis City.
Μεγάλα ποσά μετρητών – δολάρια και ευρώ – φέρονται να μεταφέρονταν τακτικά με πτήσεις της κυβέρνησης Άσαντ στο αεροδρόμιο Βνούκοβο της Μόσχας, για να πληρώνονται αγορές όπλων, σιτηρών, αλλά και τραπεζογραμμάτια που τυπώνονταν για τη Συρία – καθώς και πολυτελή ακίνητα.
Ο ίδιος ο Άσαντ, λένε οι πληροφορίες, ζει σε τρία διαμερίσματα του ίδιου ουρανοξύστη, που διαθέτει εμπορικό κέντρο στους κάτω ορόφους. Φρουρείται από ιδιωτική ρωσική εταιρεία ασφαλείας, τα έξοδα της οποίας καλύπτει το ρωσικό κράτος. «Περνά ώρες παίζοντας διαδικτυακά βιντεοπαιχνίδια», λέει πηγή που έχει γνώση της νέας ζωής του Άσαντ. «Τις υπόλοιπες μέρες αποσύρεται στη βίλα του έξω από τη Μόσχα».
Η ασθένεια της Άσμα και η παρακμή της δυναστείας
Η σύζυγος του, Άσμα αλ Άσαντ, δίνει τη δική της μάχη για τη ζωή. Το 2018 είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού και θεωρήθηκε πως είχε ξεπεράσει το πρόβλημα, όμως την άνοιξη του 2024 η ασθένεια επέστρεψε, αυτή τη φορά ως λευχαιμία. Η κατάστασή της χαρακτηρίζεται «σοβαρή».
Ο μικρότερος αδελφός του προέδρου, Μάχερ αλ Άσαντ, διαμένει, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, στο ξενοδοχείο Four Seasons της Μόσχας, όπου περνά τον χρόνο του πίνοντας και καπνίζοντας ναργιλέ.
Αν και οι πληροφορίες αυτές δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν ανεξάρτητα, συγκλίνουν με μαρτυρίες πρώην αξιωματούχων που περιγράφουν έναν απομονωμένο, νευρωτικό Άσαντ, αποκομμένο από την πραγματικότητα – αλλά ακόμη προστατευμένο από τον μόνο του σύμμαχο, τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Εξορία… γεμάτη πολυτέλεια
Σύμφωνα με τις περιγραφές μεσιτών, τα διαμερίσματα που διαμένουν οι Άσαντ στο συγκρότημα της Moscow City είναι εξοπλισμένα με έπιπλα σε κρεμ και χρυσές αποχρώσεις, πολυελαίους από κρύσταλλο, επενδύσεις με πολύτιμα ξύλα και ευρύχωρα σαλόνια. Στα υπνοδωμάτια, καθρέφτες και κομοδίνα σε στυλ Τσιπεντέιλ (οφείλει την ονομασία του στον Βρετανό ξυλουργό και σχεδιαστή Τόμας Τσιπεντέιλ και χαρακτηρίζεται από εκλεκτικισμό, με ένα μείγμα γοτθικού, ροκοκό και κινεζικού στοιχείου), ενώ οι κουζίνες διαθέτουν σύγχρονες γερμανικές ηλεκτρικές συσκευές. Σε κάθε χώρο δεσπόζουν τεράστιες οθόνες και ενσωματωμένα ηχοσυστήματα. Από τα παράθυρα, που φτάνουν ως το δάπεδο, η θέα στη Μόσχα κόβει την ανάσα – οι άλλοι ουρανοξύστες, ο Μόσκοβας ποταμός και στο βάθος το κρατικό πανεπιστήμιο της πόλης.
Κορυφαία λεπτομέρεια: το μπάνιο από μάρμαρο Καρράρα, με μια τεράστια θερμαινόμενη μπανιέρα μπροστά σε τζαμαρία ύψους τεσσάρων μέτρων.
Δικτάτορας χωρίς πατρίδα
Πίσω στη Συρία, πρώην συνεργάτες και επιχειρηματίες που τον γνώριζαν, μιλούν για έναν άνθρωπο ανίκανο να αποδεχθεί την ήττα του. Ο Άσαντ φέρεται να αρνήθηκε κάθε πολιτικό συμβιβασμό λίγο πριν την πτώση του, παρά τις πιέσεις των συμμάχων του Ιράν και της Χεζμπολάχ.
Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα του πρακτορείου Reuters, η διαφυγή του Άσαντ δεν ήταν τόσο αιφνίδια όσο φαινόταν. Τις δύο προηγούμενες μέρες από την 8η Δεκεμβρίου, ένα ιδιωτικό τζετ πραγματοποίησε τουλάχιστον τέσσερα δρομολόγια μεταξύ Δαμασκού και Ντουμπάι, μεταφέροντας περισσότερα από 500.000 δολάρια σε μετρητά, τιμαλφή, απόρρητα έγγραφα, φορητούς υπολογιστές και σκληρούς δίσκους. Ο Άσαντ ήξερε ότι το τέλος πλησίαζε.
Σήμερα, την ώρα που εκείνος ζει προστατευμένος στη Μόσχα, ο συριακός λαός παραμένει διχασμένος και εξαντλημένος από δεκαετίες πολέμου και καταστολής. Κι αν ο «σφαγέας της Συρίας» απολαμβάνει ακόμη τη θέα της Μόσχας από το μαρμάρινο διαμέρισμά του, η ιστορία τον έχει ήδη καταδικάσει. Οι φήμες για τη δηλητηρίασή του, οι σκιές γύρω από το καθεστώς του και η απομόνωσή του δείχνουν πως, όσο κι αν προστατεύεται, δεν είναι πια ασφαλής πουθενά στον κόσμο.
Πηγή: protothema.gr